Cao Dương Đài - Chu Mật

高陽台 - 周密 Cao Dương Đài – Chu Mật 

寄越中 諸友 Ký Việt trung chư hữu

 

小雨分江，        Tiểu vũ phân giang,

殘寒迷浦，        Tàn hàn mê phố,

春容淺入蒹葭。    Xuân dung thiển nhập kiêm hà.

雪霽空城，        Tuyết tễ không thành, 

燕歸何處人家？    Yến quy hà xứ nhân gia?  

夢魂欲渡蒼茫去，  Mộng hồn dục độ thương mang khứ,   

怕夢輕、還被愁遮。Phạ mộng khinh, hoàn bị sầu già.         

感流年，          Cảm lưu niên,   

夜汐東還，        Dạ tịch đông hoàn,      

冷照西斜。        Lãnh chiếu tây tà.   

 

萋萋望極王孫草，  Thê thê vọng cực vương tôn thảo,

認雲中烟樹，      Nhận vân trung yên thụ,   

鷗外春沙。        Âu ngoại xuân sa.    

白髮靑山，        Bạch phát thanh sơn,     

可憐相對蒼華。    Khả liên tương đối thương hoa.   

歸鴻自趁潮回去，  Quy hồng tự sấn triều hồi khứ,   

笑倦遊、猶是天涯。Tiếu quyện du, do thị thiên nhai.    

問東風，          Vấn đông phong,     

先到垂楊，        Tiên đáo thùy dương,   

後到梅花？        Hậu đáo mai hoa.                    

 

Chú Thích   

1- Cao dương đài 高陽台: tên từ bài, tên này xuất xứ từ bài “Cao đường phú” của Tống Ngọc đời Chiến quốc. Tên khác là “Khánh xuân cung 慶春宫”, “Khánh xuân trạch mạn 慶春澤慢”, v.v. Bài này có 100 chữ, vần bằng, Cách luật:

 

X T B B cú

X B T T cú

X B X T B B vận

X T B B cú

X X X T B B vận

X X X T B B T cú

T X B, X T B B vận

T B B,

X T B B cú

X T B B vận

 

X B X T B B T cú

T X B X T cú

X T B B vận

X T B B cú

X X X T B B vận

X X X T B B T cú

T X B, X T B B vận

T B B,

X T B B cú

X T B B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Việt trung chư hữu 越中诸友: chỉ các bằng hữu của tác giả ở vùng Thiệu Hưng 紹興, Hàng Châu 杭州.

3- Phân 分= phân cấp 分给: chia cho. Tiểu vũ phân giang 小雨分江: mưa nhỏ chia nước cho dòng sông.

4- Mê 迷: tràn khắp.

5- Phố 浦: bến nước.

6- Kiêm hà 蒹葭: một loại vi lau. Xuân dung thiển nhập kiêm hà 春容淺入蒹葭: Vẻ xuân mới hiện ra từ những mầm vi lau.

7- Tuyết tễ 雪霽: trời tạnh sau cơn tuyết.

8- Không thành 空城: Thành (Hàng Châu杭州) trống rỗng hoang lương (sau chiến tranh).

9- Mộng hồn 夢魂: hồn, linh hồn.

10- Độ 渡: đi qua sông, vượt qua.

11- Thương mang 蒼茫: mênh mông vô biên.

12- Mộng khinh 夢輕: mộng lơ mơ như muốn tỉnh dậy.

13- Già 遮: che khuất, ngăn trở.

14- Lưu niên 流年: thời quang, thời gian, niên hoa.

15- Tịch 汐: con nước buổi chiều.

16- Lãnh chiếu 冷照: ánh sáng lãnh đạm.

17- Tây tà 西斜: xế về hướng tây.

18- Thê thê 萋萋: cây cỏ tươi tốt mượt mà.

19- Vương tôn 王孫: chỉ những người bạn của tác giả.

20- Vân trung 雲中: ở trong mây, ám chỉ nơi xa xa.

21- Âu 鷗: chim hải âu, chim cò.

22- Bạch phát thanh sơn 白髮青山: núi vẫn xanh, người đã bạc đầu.

23- Thương hoa 蒼華: hình dung đầu tóc hoa râm.

24- Quy hồng 歸鴻: chim nhạn đến và đi theo mùa.

25- Quyện du 倦遊: người khách ngao du đã mệt mỏi.

26- Đông phong 東風: gió xuân.

27- Thùy dương 垂楊 = thủy liễu 垂柳: cây dương liễu có cành rủ xuống.

 

Dịch Nghĩa

Gửi các bạn tri kỷ ở Hàng Châu.

 

Mưa nhỏ chia nước cho dòng sông,

Cái lạnh còn sót lại (của mùa đông) trùm khắp bến song,

Vẻ xuân chớm hiện trên (chồi non) vi lau.

Tuyết đã tạnh trong thành,

Yến về nhà ai ở đâu đó?

Hồn mộng muốn vượt qua cõi mênh mông, (Đi tìm bạn),

Sợ giấc mộng lơ mơ (chưa say), còn bị cái sầu cản trở. (Vì sầu muộn mà không ngủ say được).

Cảm thấy thời gian đi (nhanh),

Đêm đến con nước rút về hướng đông (rút xuống),

(Trăng) chiếu lạnh lẽo nghiêng về hướng tây.

 

Nhìn thật xa (tìm bạn) chỉ thấy cỏ xanh bát ngát,

(Và) cây khói ở xa xa,

Hải âu ngoài bãi cát.

Tóc đã bạc mà núi vẫn xanh,

Đáng thương thay đầu bạc đối nhau (mình và bạn).

Chim nhạn về tự lướt theo sóng triều,

Nực cười đã chán du hành mà vẫn còn tại nơi chân trời.

Hỏi gió xuân,

(Gió xuân) đầu tiên đến với cây thùy dương, (lá liễu xanh lên)

Rồi sau đến với hoa mai? (sau tới hoa mai nở)

 

Phỏng Dịch

 

1 Cao Dương Đài - Gửi Bằng Hữu

 

Mưa nhỏ chia sông,

Rét tàn ngập phố,

Vẻ xuân chớm hiện lau đài.

Tuyết tạnh trong thành,

Yến về đâu đó nhà ai.

Mộng hồn muốn vượt mênh mông đến,

Sợ mộng tan, lại bị sầu đầy.

Cảm thời gian,

Nước rút đêm về,

Nguyệt xế trời tây.

 

Trông xa ngóng mãi xanh xanh cỏ,

Chỉ mây rừng sương khói,

Dã ngoại chim bay.

Tóc trắng non xanh,

Bạc đầu bằng hữu thương thay.

Chim hồng tự lướt triều về mất,

Ngoạn mỏi cười, còn tại thiên nhai.

Hỏi đông phong,

Trước đến thùy dương,

Sau tới hoa mai.

 

2 Gửi Bằng Hữu

 

Mưa phùn chia nước trên sông,

Lạnh tan đầy bến, xuân dung lau cành.

Khắp nơi tuyết tạnh trong thành,

Nhà ai chim yến về quanh chốn nào?

 

Mộng hồn muốn vượt thương cao,

Sợ rằng mộng tỉnh, lại sầu trở ngăn.

Vùn vụt nhanh, cảm thời gian,

Nước chiều đông xuống, trăng tàn lạnh tây.

 

Trông xa lớp cỏ xanh đầy,

Rừng cây sương khói chim ngoài bãi xuân.

Mái tóc bạc, ngọn thanh sơn,

Thương thay bằng hữu hoa râm tuổi già.

 

Đàn nhạn lướt sóng về xa,

Ngao du cười mỏi, vẫn là thiên nhai.

Hỏi gió xuân mấy dặm dài,

Trước thùy dương lá sau mai hoa hồng.

 

HHD 7-2024