Phiếm Thanh Ba Trích Biến - Án Kỷ Đạo

泛清波摘遍 - 晏幾道  Phiếm Thanh Ba Trích Biến

                                               Án Kỷ Đạo

 

催花雨小，                 Thôi hoa vũ tiểu,

著柳風柔，                 Trước liễu phong nhu,

都似去年時候好。Đô tự khứ niên thời hậu hảo.

露紅煙綠，                 Lộ hồng yên lục,

僅有狂情鬥春早。Tận hữu cuồng tình đấu xuân tảo.

長安道。                      Trường An đạo.

鞦韆影裏，                 Thu thiên ảnh lý,

絲管聲中，                 Ty quản thanh trung,

誰放豔陽輕過了。Thùy phóng diễm dương khinh quá liễu.

倦客登臨，                 Quyện khách đăng lâm,

暗惜光陰恨多少。Ám tích quang âm hận đa thiểu.

 

楚天渺。                      Sở thiên miểu.

歸思正如亂雲，Quy tư chính như loạn vân,

短夢未成芳草。Đoản mộng vị thành phương thảo.

空把吳霜鬢華，Không bả ngô sương mấn hoa,

自悲清曉。                 Tự bi thanh hiểu.

帝城杳。                      Đế thành yểu.

雙鳳舊約漸虛，Song phụng cựu ước tiệm hư,

孤鴻後期難到。Cô hồng hậu kỳ nan đáo.

且趁朝花夜月，Thả sấn triêu hoa dạ nguyệt,

翠尊頻倒。                 Thúy tôn tần đảo.

 

Chú Thích

1- Phiếm thanh ba 泛清波 là một bài hát dài. Trích biến 摘遍là cắt giảm đi vài đoạn điệp khúc. Phiếm thanh ba trích biến là tên bài từ do Án Kỷ Đạo sáng tác. Bài này có 106 chữ, 2 đoạn, đoạn trước 11 câu, 5 trắc vận, đoạn sau 10 câu và 6 trắc vận.

Cách luật:

 

B B T T cú

T T B B cú

B T T B B T T vận

T B B T cú

T T B B T B T vận

B B T vận

B B T T cú

B T B B cú

B T T B B T T vận

T T B B cú

T T B B T B T vận

 

T B T vận

B T T B T B cú

T T T B B T vận

B T B B T T B cú

T B B T vận

T B T vận

B T T T T B cú

B B T B B T vận

T T B B T T cú

T B B T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Thôi hoa vũ 催花雨: mưa bụi vào đầu mùa xuân sẽ giúp cho hoa chóng nở.

3- Trước著: dựa vào, tiếp xúc với.

4- Phong nhu 風柔: trong bài này, có nghĩa là gió dịu êm của mùa xuân hay đơn giản là “gió xuân”.

5- Thời hậu 時候: khí hậu, thời tiết.

6- Lộ hồng yên lục露红烟绿: giọt sương trên hoa và khói sương bao trùm cỏ xanh.

7- Tận hữu cuồng tình盡有狂情: tất cả tình cảm say cuồng. Bản khác chép “cận hữu僅有 chỉ có”.

8- Đấu xuân tảo 鬥春早: tranh lấy lúc chớm vào xuân (mà vui chơi).

9- Trường An Đạo 長安道: những con đường trong thành Trường An.

10- Thu thiên 鞦韆: cái xích đu. 

11- Ty quản 絲管: đàn sáo, phiếm chỉ âm nhạc.

12- Phóng 放: ném bỏ.

13- Diễm dương 豔陽: ánh dương quang sáng láng mỹ lệ.

14- Quyện khách倦客: người khách mệt mỏi, tác giả tự chỉ mình.

15- Ám tích暗惜 = ám tự trân tích 暗自珍惜: kín đáo, ngầm, âm thầm quý trọng. Quang âm光陰: thời gian.

16- Sở thiên楚天: vùng trời phía nam sông Trường Giang, ngày xưa thuộc nước Sở.

17- Quy tư 歸思: nghĩ đến việc đi về (nhà, quê).

18- Đoản mộng vị thành phương thảo短夢未成芳草:  Muốn nằm mơ thấy quê hương cũng chưa thành. Tác giả muốn dùng điển tích xưa, ông Tạ Linh Vận 謝靈運 ở xa nhà, đêm nằm mơ thấy người em họ ở quê là Huệ Liên 惠連. Sáng ra lúc tỉnh dậy ông nghĩ ra câu thơ “Trì đường sinh xuân thảo 池塘生春草”.

19- Ngô sương 吴霜: tóc bạc. Điển tích từ câu thơ của Lý Hạ李賀 đời Đường唐 “Ngô sương điểm quy mấn吴霜點歸鬢: sương ở đất Ngô điểm lên mái tóc lúc về”.

20- Hoa華: bạc trắng.

21- Thanh hiểu 清曉: buổi sáng sớm.

22- Đế thành 帝城: kinh thành nơi vua ở.

23- Yểu杳: xa xăm mờ ảo.

24- Song phụng雙鳳: đôi hài của nữ giới, mũi hài thêu con chim phụng. Trong bài này chữ song phụng ám chỉ người yêu của tác giả tức là nàng Tiểu Hồng小鸿.

25- Cựu ước 舊約: ước hẹn cũ với người yêu.

26- Cô hồng 孤鸿: Nàng Hồng cô đơn, chỉ Tiểu Hồng, 1 trong 4 người ca nữ có liên quan mật thiết với tác giả là Tần蘋, Vân雲 Liên蓮, Hồng鸿. (Chữ Tần 蘋, cũng đọc là bình, hoặc có khi viết là bình苹).

27- Sấn趁: thừa dịp.

28- Thúy tôn 翠尊: chén uống rượu bằng lục ngọc hay chạm lục ngọc. Đại chỉ chén uống rượu tinh xảo.

29- Tần đảo頻倒: nhiều lần rót (rượu).

 

Dịch Nghĩa

Mưa bụi giúp cây chóng ra hoa,

Gió xuân mơn trớn lên cây liễu (làm cành lá chóng xanh),

Khí hậu mùa xuân năm nay cũng đẹp như năm ngoái.

Giọt sương (lộ) đọng trên cánh hoa hồng và sương khói (vụ) bao trùm cỏ xanh,

Mọi người đem hết tình cảm cuồng nhiệt tranh thủ chớm xuân (mà vui chơi).

Những con đường trong thành Trường An.

Hình ảnh những cây xích đu (lắc lư),

Thanh âm những buổi hòa nhạc sáo đàn,

Ai lại bỏ qua thời quang đẹp đẽ như thế này,

(Tôi là) người khách du ngoạn ngắm cảnh, mệt mỏi,

Có ít nhiều ân hận, âm thầm nghĩ đến thời gian quý trọng.

 

Bầu trời phương nam (đất Sở) bao la thăm thẳm.

Nghĩ đến việc về nhà chính rối bời như mây loạn,

Muốn được nằm mơ thấy về nhà cũng không thành.

Uổng để mái tóc nhuốm sương bạc trắng,

Tại sáng sớm tự bi thương.

Kinh thành xa vời vợi,

Không thực hiện được lời hẹn ước với người yêu mến,

Làm Tiểu Hồng cô đơn chờ đợi, tôi không đến được theo hạn kỳ.

Hãy thừa dịp (thưởng ngoạn cảnh đẹp) sáng hoa nở chiều trăng sáng,

Rót rượu chén quý (giải sầu).

 

Phỏng Dịch

Nhớ Quê

 

Mưa phùn giục giã hoa xinh,

Gió xuân nhẹ thổi lay cành liễu thưa.

Tiết trời vẫn đẹp như xưa,

Cánh hồng sương đọng, khói mờ cỏ xanh.

 

Yêu xuân đem hết nhiệt tình,

Vui xuân thỏa thích đường thành Trường An.

Xích đu lãng đãng bên đàng,

Âm thanh trầm bổng miên man sáo đàn.

 

Ai người nhẹ bỏ dương quang,

Tôi người du khách lỡ làng than van.

Âm thầm tiếc nuối thời gian,

Bao nhiêu buồn bã dặm ngàn quê hương.

 

Trời nam xa thẳm một phương,

Nhớ quê dằng dặc mây vương loạn trời.

Hằng đêm mộng mị rã rời,

Vẫn chưa thấy được mảnh đời làng xa.

 

Tóc xanh sương phủ mầu hoa,

Sớm mai soi kính mắt nhòa bi thương.

Đế kinh xa cách dặm trường,

Nhớ người thục nữ yêu đương đợi chờ.

 

Dần dà lỡ hẹn người mơ,

Phụ người chiếc bóng sững sờ bên song.

Thôi đành ngắm cảnh cho xong,

Trăng chiều hoa sớm, rượu đong chén đầy.

 

HHD 10-2020   

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Phiếm Thanh Ba Trích Biến

 

1-     

Dục hoa mưa bụi

Gió xuân liễu đùa

Giống như năm trước, thời tiết tỏ

Sương hoa, khói cỏ

Tận hưởng cuồng tình xuân tranh thủ

Trường An lộ

Đu tiên hình ảnh

Thanh âm sáo đàn

Ánh dương đẹp trôi ai nỡ bỏ?

Khách mỏi đến thăm

Thầm quý môt thời hận lớn nhỏ

 

Rộng Trời Sở

Nhớ quê, lòng loạn như mây

Mộng ngắn chưa thành hương cỏ

Rượu uống bạc trắng tóc tai

Bi thương sáng tỏ

Thành xa quá

Dấu yêu hẹn cũ dần nguôi

Hồng đơn, hạn kỳ bỏ lỡ

Thừa dịp trăng đêm, hoa sớm

Rượu san chén quý

 

2-     

Hoa mưa, xuân liễu lả lơi

Giống như năm trước tiết thời đẹp thay

Sương hoa, khói cỏ phơi bày

Tình cuồng tận hưởng, vui vầy sáng tinh

 

Trường An lộ, đu tiên hình

Thanh âm đàn sáo lung linh khắp đường

Ai đâu nỡ bỏ ánh dương

Đến thăm khách mỏi thầm thương một thời

 

Trời Nam xa thăm thẳm

Nhớ quê loạn như mây

Mộng về giờ chưa thỏa

Rượu uống bạc tóc tai

 

Bi thương từ sáng sớm

Kinh thành tận thiên thai

Hẹn cũ dấu yêu nhạt

Hồng chiếc đợi mong hoài

 

Nhân trăng đêm, hoa sớm

Chén quý rượu nghiêng chai!

 

LB

Dec20