Cảm Hoàng Ân - Hạ Chú

感皇恩 - 賀鑄  Cảm Hoàng Ân - Hạ Chú

 

蘭芷滿汀洲，             Lan chỉ mãn đinh châu,

遊絲橫路。                 Du ty hoành lộ.

羅襪塵生步，             La mạt trần sinh bộ,

迎顧。                          Nghinh cố.

整鬟顰黛，                 Chỉnh hoàn tần đại,

脈脈兩情難語。Mạch mạch lưỡng tình nan ngữ.

細風吹柳絮，             Tế phong xuy liễu nhứ,

人南渡。                      Nhân nam độ.

 

回首舊遊，                 Hồi đầu cựu du,

山無重數。                 Sơn vô trùng số.

花底深朱戶，             Hoa để thâm chu hộ,

何處？                          Hà xứ?

半黃梅子，                 Bán hoàng mai tử,

向晚一簾疏雨。Hướng vãn nhất liêm sơ vũ.

斷魂分付與，             Đoạn hồn phân phó dữ,

春將去。                     Xuân tương khứ.

 

Chú Thích

1- Cảm hoàng ân 感皇恩: tên từ bài, còn gọi là nhân nam độ 人南渡, nguyên là một khúc hát của Đường giáo phường, sau dùng làm từ bài. Tổng cộng bài này có 67 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 8 câu với 6 trắc vận. Cách luật:

 

B T T B B cú

B B B T vận

B T B B T vận

B T vận

T B B T cú

T T B B B T vận

T B B T T vận

B B T vận

 

B T T B cú

B B B T vận

B T B B T vận

B T vận

T B B T cú

T T T B B T vận

T B B T T vận

B B T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Lan chỉ 蘭芷: cỏ lan, cỏ thơm.

3- Đinh châu 汀洲: bãi cát nổi giữa sông, mọc đầy cỏ thơm,

4- Du ty 遊絲: tơ nhện hay tơ của côn trùng lắc lư trong không khí.

5- Hoành lộ 橫路：chắn ngang giữa đường, đầy đường. Hoành lộ cũng được hiểu là con đường chạy ngang trước mặt.

6- La mạt 羅袜: bí tất lụa, ví với bàn chân mỹ nữ.

7- Trần sinh bộ 塵生步: bước chân sinh bụi nước, lấy ý từ 1 câu thơ trong bài “Lạc thần phú 洛神賦” của Tào Thực曹植 đời Tam Quốc để mô tả bước chân xinh đẹp của vị nữ thần cai quản sông Lạc Thủy 洛水:

 

凌波微步，Lăng ba vi bộ, bước nhỏ trên sóng lăn tăn,

羅袜生塵。La mạt sinh trần. gót chân sinh ra những bụi nước li ti.

 

8- Chỉnh hoàn 整鬟: sửa mái tóc.

9- Tần đại 颦黛: hơi nhíu chân mày. 

9- Mạch mạch 脈脈: đứng ngây người nhìn nhau.

10- Tế phong 細風: gió nhẹ.

11- Nhân nam độ 人南渡: người đi về hướng nam. Nhân 人: tác giả tự chỉ mình.

12- Cựu du 舊遊: chốn xưa thường du ngoạn.

13- Hoa để 花底: dưới hoa, ý nói trồng nhiều hoa.

14- Chu hộ 朱户: cửa son.

15- Mai tử 梅子: quả mơ.

16- Hướng vãn 向晚: chạng vạng tối.

17- Sơ vũ 疏雨: mưa thưa thớt, mưa nhỏ.

18- Đoạn hồn 斷魂: đứt hồn, buồn bã hết mực.

19- Phân phó 分付: phó thác.

20- Xuân tương khứ 春將去: mùa xuân sắp hết.

 

Dịch Nghĩa

Cỏ thơm mọc đầy trên cồn cát giữa sông,

Tơ nhện, tơ côn trùng đầy đường.

Nàng hoãn bộ tới,

Nghênh đón và nhìn nhau,

(Đưa tay) sửa mái tóc và hơi nhíu chân mày (vẻ đáng yêu),

Hai bên nhìn nhau hàm tình không nói.

Gió nhẹ lay cành liễu,

Chàng đi về hướng nam (Trong bài này tác giả đi về Kim Lăng).

 

Nhìn lại chốn đi chơi xưa,

Núi đồi trùng điệp.

Cửa son trong vườn hoa (nơi nàng đang ở),

(Hay là) ở nơi nào?

(Bây giờ là) mùa quả mơ sắp chín vàng (cuối xuân),

Buổi chiều tối có mưa bụi xuyên qua mành.

Buồn đến nát tâm can, đành phó thác…

Theo mùa xuân sắp tàn.

 

Phỏng Dịch

1 Cảm Hoàng Ân - Cựu Tình Nan Vong

 

Hoa cỏ khắp ven sông,

Tơ giăng ngang lộ.

Nàng đến từ từ bộ.

Trông ngó.

Nhíu mày xoa tóc,

Bỡ ngỡ nhìn nhau tình tứ.

Liễu lay vờn ngọn gió.

Người nam độ.

 

Quay nhìn chốn xưa,

Non vô cùng số.

Trong khóm hoa nhà đỏ.

Đâu tá?

Nửa vàng mai quả,

Tối đến ướt rèm mưa nhỏ.

Nát hồn đành thác phó.

Xuân tàn lỡ.

 

2 Cựu Tình Nan Vong

 

Hoa cỏ tơ mành đầy bến sông,

Khoan thai hoãn bộ bước xa trông.

Đón nhau ánh mắt vương tình tứ,

Mái tóc làn mi đượm ý nồng.

 

Đứng lặng hai tình khó ngỏ lời,

Gió lay cành liễu ánh chiều phơi.

Thời gian thay đổi nào ai tỏ,

Chuyển đến phương nam cách biệt đời.

 

Kỷ niệm vui xưa thoáng hiện về,

Mênh mông trùng điệp những sơn khê.

Hoa rủ cửa son lầu gác cũ,

Nơi nào còn biết dấu chân đi?

 

Quả mai sắp chín lúc xuân tàn,

Mưa bụi hoàng hôn xuyên thấu màn.

Sầu nát tâm can giây phút ấy,

Gửi theo mùa hết xóa ly tan.

 

HHD 06-2021