Quan Hà Lệnh - Chu Bang Ngạn

關河令  -  周邦彥   Quan Hà Lệnh - Chu bang Ngạn

秋陰時晴漸向暝，   Thu âm thời tình tiệm hướng minh,

變一庭凄冷。             Biến nhất đình thê lãnh.                           

佇聽寒聲，                 Trữ thính hàn thanh,            

雲深無雁影。             Vân thâm vô nhạn ảnh.

更深人去寂靜，         Canh thâm nhân khứ tịch tĩnh,

但照壁孤燈相映。     Đản chiếu bích cô đăng tương ánh.

酒已都醒，                 Tửu dĩ đô tỉnh,

如何消夜永！             Như hà tiêu dạ vĩnh!

Chú Thích

1 Quan hà lệnh 關河令：Nguyên là bài hát Thanh Thương oán 清商怨của Nhạc phủ.Chu Bang Ngạn thấy trong bài hát này có câu "Quan hà sầu tư vọng xứ mãn 關河愁思望處滿" bèn làm bài từ và đổi tên thành "Quan hà lệnh 關河令"，hàm ý cưỡi ngựa rong chơi, cũng có tên khác là Thương tình oán 傷情怨. Bài này có 43 chữ, trắc vận. Cách luật:

 

B B B T X X T vận

T X B X T vận

X T B B cú

X B X X T vận

 

X X X X X T vận

T X X, X X X T vận

T T B B cú

B B B T T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2 Thời 時：có lúc...

3 Tình 晴：tạnh, quang đãng, bản khác chép tác作: làm.

4 Mính 暝：tối, hoàng hôn 黃昏.

5 Trữ thính 佇聽：đứng lâu lóng tai nghe.

6 Hàn thanh 寒聲：tức là tiếng thu, tiếng gió, tiếng mưa, tiếng côn trùng, tiếng chim chóc trong mùa thu. Trong bài này chữ hàn thanh ám chỉ tiếng chim nhạn kêu (ngóng chờ tin tức, thư tín).

7 Canh 更: cách tính thời gian ban đêm của thời xưa, một đêm chia thành 5 canh.

8 Chiếu bích 照壁：còn gọi là ảnh bích 影壁 hay chiếu tường 照牆 là bức tường xây gạch hay bằng gỗ ở trước cửa chính các miếu đền hay đại sảnh, trên có vẽ hình hay văn tự, dùng như vật trang sức.

9 Dạ vĩnh 夜永： hay trường dạ: đêm dài. Tiêu dạ vĩnh 消夜永: trải qua đêm dài chờ sáng.

Dịch Nghĩa

Ngày thu lúc u ám lúc quang đãng lại đã gần hoàng hôn.

Trong đình viện đột nhiên biến thành ảm đạm.

Đứng lặng trong sân yên tĩnh nghe tiếng thu lạnh lẽo,

Mây sâu thẳm mang mang không thấy tông tích của chim hồng nhạn.

Đêm về khuya người tản mát phòng khách yên tĩnh,

Chỉ có cái đèn đơn độc chiếu bóng của tôi lên tường.

Mùi rượu cũng đã tiêu mất,

Không biết thế nào để vượt qua đêm dài đến sáng.

Phỏng Dịch

1 Quan Hà Lệnh - Buồn Đơn Côi

 

Trời thu chiều đến khi mưa tạnh.

Biến một sân buồn lạnh.

Nghe mãi thu thanh,

Mây dầy không nhạn ảnh.

 

Người đi trong đêm tịch tĩnh.

Chỉ chiếu tường, bóng người đèn ánh.

Tỉnh rượu hoàn toàn,

Đêm dài sao vắng quạnh.

2 Buồn Đơn Côi

Ngày thu mưa, tạnh, sắp hoàng hôn,

Đượm cả sân vườn ảm đạm buồn.

Đứng lặng nghe mầu thu tiếng lạnh,

Tầng mây sâu thẳm vắng chim hồng.

Tĩnh mịch canh khuya người tản mát,

Đèn mờ chiếc bóng chiếu bình phong.

Đã tan mùi rượu người vừa tỉnh,

Khắc khoải đêm dài nát cõi lòng.

HHD 3-2019