Phá Trận Tử - Lý Hậu Chủ

破陣子  -  李後主      Phá Trận Tử  - Lý Hậu Chủ

四十年來家國，                  Tứ thập niên lai gia quốc,
三千里地山河。                  Tam thiên lý địa sơn hà.
鳳閣龍樓連霄漢，               Phụng các long lâu liên tiêu hán,
玉樹瓊枝作煙蘿。               Ngọc thụ quỳnh chi tác yên la.
幾曾識干戈？                       Kỷ tằng thức can qua.
一旦歸為臣虜，                   Nhất đán qui vi thần lỗ,
沈腰潘鬢消磨。                   Thẩm yêu phan mấn tiêu ma.
最是倉皇辭廟日，               Tối thị thương hoàng từ miếu nhật,
教坊猶奏別離歌                   Giáo phường do tấu biệt ly ca,
垂淚對宮娥。                       Thùy lệ đối cung nga.

Chú Thích

1- Tứ thập niên四十年：thực ra chỉ được 39 năm.
2- Tiêu hán霄漢：chỉ mây trời.
3- Yên la煙蘿：do câu yên tụ la triền煙聚蘿纏thảo mộc rậm rạp, nùng mật. La蘿: thường chỉ những loại thảo mộc có dây leo.
4- Can qua干戈：binh khí, chiến tranh.
5- Thần lỗ臣虜：tù binh.
6- Thẩm yêu沈腰：Thời Nam Bắc triều có thi nhân Thẩm Ước沈約 viết thơ cho bạn nói về việc mình đau bệnh nên người gầy, thắt lưng lỏng ra. Về sau người ta dùng chữ "thẩm yêu"沈腰để chỉ người gầy ra.
7- Phan mấn潘鬢：Văn học gia Phan nhạc 潘岳đời Tấn có viết:" ông ta 32 tuổi thì tóc bắt đầu bạc". Về sau người ta dùng chữ Phan mấn潘鬢để chỉ tóc bạc lúc trung niên.

8- Miếu廟：Đền thờ tổ tông.
9- Giáo phường教坊：Ban nhạc của hoàng cung gồm  các nam nữ nghệ nhân.
10- Cung nga宮娥：cung nữ宮女。 

11- Thùy lệ垂淚: rơi lệ, có bản chép là Huy lệ揮淚 = gạt lệ.

Dịch nghĩa
Bài từ theo điệu Phá Trận Tử của Lý Hậu Chủ 
Bốn mươi năm qua nhà nước,
Ba ngàn dặm đất non sông.
Gác phụng lầu rồng giáp trời mây,
Cây ngọc cành quỳnh như khói tỏa.
Bao lần biết giặc giã.
Một sớm trở nên tù binh.
Lưng gầy tóc bạc mòn mỏi.
Nhất là buổi bàng hoàng từ giã tông miếu,
Ban nhạc còn tấu bản nhạc biệt ly.
Rơi nước mắt trước cung nhân.

Phỏng dịch

1 Phá Trận Tử - Bại Trận

 

Bốn chục năm dài non nước,

Ba ngàn dặm đất sơn hà.

Cao tít trời lầu rồng gác phụng,

Cây ngọc cành quỳnh tỏa khói xa.

Từng chiến trận xông pha.

 

Một sớm tù nhân ảm đạm,

Lưng gầy đầu bạc ngày qua.

Tông miếu bàng hoàng chào buổi ấy,

Nhạc buồn tấu khúc biệt ly ca.

Dòng lệ thấm chan hòa.

 

2 Bại Trận

Quốc gia đã bốn mươi năm,

Sơn hà dài rộng ba ngàn dặm đây

Lầu rồng gác phụng giáp mây,

Cành quỳnh cây ngọc khói hây la đà.

Bao lần từng trải can qua,

 

Một ngày thất trận mình là tù nhân.

Lưng gầy tóc bạc buồn dâng,

Lậy chào tông miếu bàng hoàng chia tay.

Biệt ly tấu khúc nhạc này,

Rưng rưng gạt lệ nhìn bầy cung nga.

 

HHD 6-1-2015