Túy Lạc Thác - Tô Thức

醉落魄 - 蘇軾  Túy Lạc Thác – Tô Thức

憶別。                          Ức Biệt

蒼頭華發。                 Thương đầu hoa phát.

故山歸計何時決。     Cố sơn quy kế hà thời quyết.

舊交新貴音書絕。     Cựu giao tân quý âm thư tuyệt.

惟有佳人，                 Duy hữu giai nhân,

猶作殷勤別。             Do tác ân cần biệt.

離亭欲去歌聲咽。     Ly đình dục khứ ca thanh yết.

瀟瀟細雨涼吹頰。     Tiêu tiêu tế vũ lương xuy giáp.

淚珠不用羅巾裛。     Lệ châu bất dụng la cân ấp.

彈在羅衣，                 Đàn tại la y,

圖得見時說。             Đồ đắc kiến thời thuyết.

Chú Thích:

1- Túy lạc thác 醉落魄: tên từ điệu, chú ý chữ 魄đọc là thác, lạc thác 落魄có nghĩa là khốn đốn, bất đắc chí. Tên khác là Nhất hộc châu一斛珠, Oán xuân phong 怨春风, Chương đài nguyệt章台月. Bài từ này có 57 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn có 5 câu, 4 trắc vận. Cách luật:

X X X T vận

X B X T B B T vận

X X X X B B T vận

X T B B cú

X T X X T vận.

 

X B X T B X T vận

X B X T B B T vận

X X X X B B T vận

X T B B cú

X T X X T vận.

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

2- Tô Thức làm bài từ này khi đang ở Hàng Châu 杭州bị thuyên chuyển đi Mật Châu 密州. Khi đi ngang qua Tô Châu 苏州thì có người ra tiễn biệt. Ông làm bài từ này ở cửa thành tây của Tô Châu (Xương môn 閶門) để tặng người ca nữ đã ân cần hát trong buổi tiễn đưa. Cũng có người cho rằng tác giả bài từ này là Hoàng Đình Kiên 黄庭坚.

3- Thương đầu: đầu bạc, già nua.

4- Cố sơn 故山 = cố hương 故鄉.

5- Quy kế 歸計: kế sách đi về quê.

6- Tân quý 新貴: Người cao quý mới quen. Cũng có người cho rằng chữ tân quý ở đây ám chỉ nhóm quan lại thuộc Biến Pháp Phái 变法派 mới thượng đài chính trị lúc bấy giờ, đối nghịch với phái của Tô Thức.

7- Giai nhân佳人: phụ nữ đẹp, trong bài này chỉ ca nữ 歌女.

8- Do tác 猶作: còn có động tác, còn làm.

9- Yết 咽: nức nở.

10- Tiêu tiêu 瀟瀟: phơ phất.

11- Giáp 頰: mặt, má.

12- Ấp 裛: thấm uớt.

13- Đàn 彈: tuôn tràn (nước mắt)

14- La y羅衣: áo lụa, chỉ y phục. Bản khác chép la sam 羅衫= áo lụa.

15- Đồ 圖: ý muốn.

16- Thuyết 說: nói, kể.

Dịch Nghĩa:

Bài từ theo điệu túy lạc thác của Tô Thức.

Nhớ lúc chia tay.

Già nua tóc bạc.

Kế hoạch về quê nhà biết bao giờ mới thực hiện được.

Bạn bè cũ mới đều đoạn tuyệt.

Chỉ có người đẹp,

Còn ân cần đưa tiễn.

Tại nhà tiễn biệt, đang muốn cáo biệt ra đi, tiếng hát đã nức nở.

Mưa bụi phơ phất, gió mát thổi vào mặt.

Nước mắt không cần lấy khăn lụa thấm.

Cứ để tuôn tràn trên y phục,

Mong rằng lúc gặp lại sẽ cho xem và kể lể lúc buồn ly biệt.

Phỏng Dịch:

1 Túy Lạc Thác - Nhớ Lúc Chia Ly

 

Già tóc như tuyết.

Ngày về quê cũ bao giờ quyết.

Bạn xưa bạn mới phong thư tuyệt.

Chỉ có giai nhân,

Còn đến đưa tiễn biệt.

 

Ly đình toan bước lời tha thiết.

Phất phơ mưa bụi mơn man mát.

Dòng châu khăn lụa không cần gạt.

Ràn rụa xiêm y,

Kể lể khi gặp mặt.

 

2 Nhớ Lúc Chia Ly

Mái tóc giờ đây đã bạc mầu,

Ngày về quê cũ hẳn còn lâu.

Bạn bè cũ mới đều xa lánh,

Duy bóng giai nhân tình thấm sâu.

Lời ca nức nở lúc chia tay,

Mưa bụi phất phơ gió lạnh đầy.

Giọt lệ lăn trên tà áo lụa,

Ngày sau kể lể dấu chua cay.

HHD 8-2019