秋夜蛩聲 - 阮勸
一天星斗夜沉沉，
乍頂聲聲思不禁。
隔竹高低敲丙枕，
和霜斷續瀉滄音。
乍頂聲聲思不禁。
隔竹高低敲丙枕，
和霜斷續瀉滄音。
愁侵角戍三更月，
喚起鄉閨萬里心。
銷鐵橫秋男子操，
丁寧莫使入人深。
喚起鄉閨萬里心。
銷鐵橫秋男子操，
丁寧莫使入人深。
Phiên Âm
Thu Dạ Cùng Thanh - Nguyễn Khuyến
Nhất
thiên tinh đẩu dạ trầm trầm,
Sạ (1) đính thanh thanh tứ bất câm.
Cách trúc cao đê xao (2) bính chẩm,
Hoà sương đoạn tục (3) tả thương âm.
Sầu xâm (4) giác thú tam canh nguyệt,
Hoán khởi (5) hương khuê vạn lý tâm.
Sạ (1) đính thanh thanh tứ bất câm.
Cách trúc cao đê xao (2) bính chẩm,
Hoà sương đoạn tục (3) tả thương âm.
Sầu xâm (4) giác thú tam canh nguyệt,
Hoán khởi (5) hương khuê vạn lý tâm.
Tiêu
thiết (6) hoành thu nam tử tháo,
Đinh
ninh (7) mạc sử nhập nhân thâm.
Chú Thích:
(1)
sạ乍= chợt.
đính頂=đỉnh=cao, chỗ
cao nhất.
thanh thanh tứ聲聲思=thanh âm có ý vị-trong bài Tỳ bà Hành của Bạch Cư Dị có câu: “Huyền
huyền yểm ức thanh thanh tứ絃絃掩抑聲聲思” mà Phan Huy Vịnh dịch là: “Nghe não nuột mấy
dây buồn bực”.
bất câm不禁=bất cấm=không đè nén được, không ức chế được.
(2)
xao敲=gõ, đập.
cao đê高低=cao thấp.
bính丙=có nhiều
nghĩa.
a/là can thứ 3 trong 10 thiên can, dùng đếm năm, ngày, tháng như
bính tý 丙子, bính tuất丙戍.
b/thứ 3 như bính
đẳng丙等=hàng thứ 3,
bính dạ丙夜=canh 3 tức nửa đêm.
chẩm=cái gối đầu,
xương ót.
bính chẩm丙枕=cái gối đầu khi ngủ. Có thể do một câu nói của vua Đường Thái Tông được lưu truyền là:
“trẫm tư thiên hạ sự, bính dạ bất an chẩm朕思天下事, 丙夜不安枕” Trẫm
nghĩ việc thiên hạ, nên ban đêm gối đầu ngủ không yên. Tôi không tìm được tài
liệu nào giải thích chữ này hợp lý hơn.
(3)
đoạn tục=
đứt lại nối.
tả = nước chảy
xuống; bệnh thổ tả.
thương滄=xanh lam, xanh lục đậm, lạnh lẽo (khác với chữ thương của ngũ âm= Cung 宮 Thương 商 Giốc 角 Chủy
徵 Vũ
羽);
thương âm滄音=âm thanh lạnh lẽo.
(4)
xâm侵=tiến dần, xâm lấn.
giác thú角戍=tù và của lính thú.
(5)
Hoán khởi喚起=gợi, khơi lên.
hương khuê鄉閨=gia thất ở quê nhà.
vạn lý tâm萬里心=tấc lòng vạn lý, lòng thương nhớ từ nơi xa xăm.
(6)
Tiêu thiết銷鐵=nung chảy sắt. (Phiên bản nào dịch chữ tiêu = ngọn giáo là hoàn toàn sai)
Tiêu thiết kiếm銷鐵劍=kiếm
sắc chém sắt như chém bùn.
hoành thu橫秋= tràn ngập không gian mùa thu, hình dung khí thế rất hưng thịnh,
cũng ví với đôi mắt của mỹ nhân.
nam tử tháo男子操=tiết tháo, ý chí của người nam nhi.
(7)
Đinh ninh丁寧=dặn bảo kỹ càng (khác với chữ đinh ninh 叮嚀người Việt thường dùng với nghĩa khăng
khăng nghĩ rằng, một mực cho rằng…).
mạc sử莫使=chớ để.
thâm深=sâu.
Dịch Nghĩa:
Tiếng Dế Đêm Thu
Một trời đầy sao
đêm thăm thẳm,
Bỗng có điệu
thanh âm nổi ran lên không ngừng.
Cách hàng trúc
(thanh âm) cao thấp đập vào gối
Hòa với sương đứt nối nhỏ xuống tạo
thành âm hưởng lạnh lẽo.
Cái sầu xâm nhập
tiếng tù và của lính thú lúc canh ba.
Gợi lên lòng nhớ
gia thất của người lính thú.
Tiết tháo của người
nam nhi ngập khung trời thu, làm tiêu chảy cả sắt.
Luôn luôn nhắc nhở
không để cho(cái sầu) vào sâu (lòng) người.
Tạm Dịch:
Tiếng Dế Đêm Thu
Trời đêm lấp lánh
muôn sao,
Chợt nghe rộn rã
thấp cao não nùng.
Thanh âm cách
trúc không dừng,
Gõ quanh bên gối
hòa cùng giọt sương.
Ngập ngừng nhỏ xuống
thê lương,
Tù và, lính thú
canh trường buồn lây.
Quê hương gợi nhớ
khôn khuây,
Nấu nung sắt chảy
mịt mù,
Kỹ càng chớ để
lòng ru nỗi sầu.
HHD 6-17-16
Tiêng dế đêm thu
Đêm sâu thăm thẳm vạn vì sao
Rộn rã âm vang dạ muốn trào
Trầm bổng bờ tre khuya gối mộng
Sương hòa dứt nối lạnh nao nao
Ba canh sầu át còi chinh chiến
Khắc khoải thê nhi tự thuở nào
Chí khí nam nhi ngang ngọn giáo
Cầm lòng chớ để sắt son chao
Bá Nha
ĐÊM THU NGHE TIẾNG DẾ THAN
Sao
đêm lấp lánh khung trời ,
Buồn nghe tiếng vọng buông lơi não nùng
Âm
vang thê thiết không ngưng...
Hòa chung giọt lệ bi hùng thê lương,
Tù
và buồn lại thêm buồn
Lòng đau nhớ mãi quê hương ngậm ngùi
Dặn lòng chớ để bùi ngùi xót xa
Kiếm sắt chống đỡ sơn hà ,
tấc lòng vạn lý gởi tràn phương thu .
BACH NGA
Đêm Thu Tiếng Dế
Tinh tú đầy trời đêm lắng sâu
Chợt ran buồn bã tiếng lao xao
Gối tre dìu dặt thanh cao thấp
Âm thảm hòa sương đứt nối mau
Còi thét sầu vương đêm quá nửa
Nhớ về quê quán xót lòng nhau
Cương quyết giữ thân chẳng nhuốm sầu!
Lộc Bắc
0 comments:
Post a Comment