Giá Cô Thiên - Hạ Chú

鹧鸪天 - 賀鑄  Giá Cô Thiên - Hạ Chú

(半死桐) Bán Tử Đồng

 

重過閶門萬事非。Trùng quá xương môn vạn sự phi.

同來何事不同歸。Đồng lai hà sự bất đồng quy.

梧桐半死清霜後，Ngô đồng bán tử thanh sương hậu,

頭白鴛鴦失伴飛。Đầu bạch uyên ương thất bạn phi.

 

原上草，                      Nguyên thượng thảo,

露初晞。                      Lộ sơ hy.

舊棲新壠兩依依。Cựu thê tân lũng lưỡng y y.

空牀臥聽南窗雨，Không sàng ngọa thính nam song vũ,

誰復挑燈夜補衣。Thùy phục khiêu đăng dạ bổ y.

 

Chú Thích

1- Giá (chá) cô thiên 鷓鴣天: tên từ bài, Hạ Chú gọi từ này là “Bán tử đồng 半死桐: nửa cây ngô đồng chết”.  Tổng cộng bài từ có 55 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn có 3 bình vận. Cách luật:

 

X T B B X T B vận

X B X T T B B vận

X B X T B B T cú

X T B B X T B vận

 

B T T cú

T B B vận

X B X T T B B vận

X B X T B B T cú

X T B B X T B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Xương môn 閶門: cửa tây thành Tô Châu 蘇州, mượn dùng để chỉ Tô Châu.

3- Phi 非: sai, không đúng.

4- Hà sự 何事: tại sao

5- Ngô đồng bán tử 梧桐半死: Theo truyền thuyết, nơi “Long môn” (trong truyền thuyết cá chép vượt long môn) có cây ngô đồng nửa sống nửa chết, có cả cành khô và cành tươi. Nếu lấy gỗ cây ngô đồng này mà làm đàn thì tiếng đàn kêu rất ai oán bi thiết. Trong bài này chữ ngô đồng bán tử dùng để chỉ sự đau buồn do mất bạn trăm năm.

6- Thanh sương hậu 清霜後: ám chỉ mùa thu cũng ám chỉ thời lão niên.

7- Uyên ương 鴛鴦: văn chương cổ và chuyện thần thoại thường nói đến một loại vịt có mầu sắc sặc sỡ, sống thành đôi trống và mái.

8- Hy 晞: khô ráo.

9- Nguyên thượng thảo, lộ sơ hy 原上草，露初晞: cỏ trên đất, sương mới khô, ý nói cuộc đời đoản tạm gấp gáp như giọt sương trên cỏ sẽ chóng khô.

10- Cựu thê 舊棲: chỗ ở cũ.

11- Tân lũng 新壠 = tân phần 新墳: ngôi mộ mới.

12- Y y 依依: quyến luyến, không muốn rời đi.

13- Khiêu đăng 挑燈: thắp đèn, đốt đèn.

14- Bổ y 補衣: vá, may quần áo.

 

Dịch Nghĩa

Lại đến thành Tô Châu (lần này), cảm thấy mọi việc đều sai.

Cùng đến tại sao không cùng về.

Tôi cảm tưởng như cây ngô đồng ngập sương thu, nửa sống nửa chết,

Hoạ như chim uyên ương già bị mất bạn đời, bay đi.

 

Cỏ trên bãi,

Sương mới khô. (cuộc đời đoản tạm như giọt sương trên cỏ chóng khô)

Quyến luyến nơi xưa đã từng ở và bồi hồi bên ngôi mộ mới đắp.

Nằm khểnh trên giường nghe tiếng mưa rơi từ cửa sổ phía nam,

Đâu còn ai nữa thắp đèn khuya vá áo (cho tôi).

 

 

Phỏng Dịch

1 Giá Cô Thiên - Tưởng Niệm

 

Lại tới Tô Châu mọi việc sai.

Với nàng cùng đến lúc về ai?

Ngô đồng nửa chết sau sương sớm,

Đầu trắng uyên ương mất bạn bay.

 

Xanh mướt cỏ,

Giọt sương phai.

Nhà xưa mộ mới những bồi hồi.

Cửa nam mưa gội nằm ngơ ngẩn,

Vá áo khêu đèn ai nữa đây?

 

2 Tưởng Niệm

 

Lại đến Tô Châu mọi việc sai,

Một đôi qua cảnh về cùng ai.

Ngô đồng khắc khoải trong sương sớm,

Đầu trắng uyên ương mất bạn bay.

 

Hạt sương ngọn cỏ chóng hong khô,

Quyến luyến nhà xưa mới đắp mồ.

Nằm khểnh cửa nam mưa gió gội,

Còn ai vá áo dưới đèn mờ.

 

HHD 06-2021

Bản Dịch của Lộc Bắc

Giá cô Thiên_Hạ Chú

Cây ngô đồng nửa chết

 

Trở lại Tô châu, vạn sự sai

Sao không cùng đến, cùng về đây

Cây ngô nửa chết sương thu ngập

Đầu trắng, uyên ương lạc mất bầy

 

Cỏ trên bãi

Sương mới bay

Nhà xưa, mộ mới khó rời ngay

Nằm nghe, giường trống, mưa ngoài cửa

Đèn thắp, còn ai vá áo này?

 

Lộc Bắc

Jan24