Hoa Phạm - Chu Bang Ngạn

花犯 - 周邦彥  Hoa Phạm – Chu Bang Ngạn

小石梅花  Tiểu thạch mai hoa

 

粉牆低，                               Phấn tường đê.

梅花照眼，                           Mai hoa chiếu nhãn,

依然舊風味。                       Y nhiên cựu phong vị.

露痕輕綴。                           Lộ ngân khinh chuế.

疑淨洗鉛華，                       Nghi tịnh tẩy diên hoa,

無限佳麗。                           Vô hạn giai lệ.

去年勝賞曾孤倚。              Khứ niên thắng thưởng tằng cô ỷ.

冰盤同燕喜。                       Băng bàn đồng yến hỷ.

更可惜、雪中高樹，          Cánh khả tích, tuyết trung cao thụ,

香篝薰素被。                       Hương câu huân tố bị.

 

今年對花最匆匆，              Kim niên đối hoa tối thông thông,

相逢似有恨，                       Tương phùng tự hữu hận,

依依愁悴。                           Y Y sầu tụy.

吟望久，                               Ngâm vọng cửu,

青苔上、旋看飛墜。          Thanh đài thượng, toàn khan phi trụy.

相將見、翠丸薦酒，          Tương tương kiến, thúy hoàn tiến tửu,

人正在、空江煙浪裏。Nhân chính tại, Không giang yên lãng lý.

但夢想、一枝瀟灑，          Đãn mộng tưởng, nhất chi tiêu sái,

黃昏斜照水。                       Hoàng hôn tà chiếu thủy.

 

Chú Thích

1- Hoa phạm 花犯: tên từ bài do Chu Bang Ngạn sáng tác, tổng cộng có 102 chữ, trắc vận. Cách luật:

 

T B B cú

B B X T cú

B B T B T vận

T B B T vận

X T T B B cú

X T B T vận

X B T T B B T vận

B B B T T vận

T T T, X B X T cú

B B B T T vận

　　

B B T X T B B cú

B B T T T cú

B B B T vận

B T T cú

B B T, X B B T vận

B B T, T B T T cú

X X T, X B B T T vận

X T T, X B B T cú

X B B T T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Phấn tường 粉牆: hay phấn tường 粉墻: tường trắng, tường quét vôi trắng, tường sơn trắng.

3- Chiếu nhãn 照眼: làm lóa mắt.

4- Phong vị 風味: chỉ cái đặc thù, cảnh sắc hoặc thú vị của sự vật.

5- Lộ ngân 露痕: vệt sương trên lá hoa.

6- Khinh chuế (xuyết) 輕綴: mờ mờ tô điểm.

7- Nghi 疑: tựa như, giống như.

8- Tịnh tẩy 淨洗: rửa sạch.

9- Diên hoa 鉛華: phấn trang điểm của phụ nữ.  

10- Thắng 勝: cảnh đẹp. Thắng thưởng 勝賞: thưởng thức cái đẹp.

11- Cô ỷ 孤倚: một mình.

12- Băng bàn 冰盤: được giải thích là cái mâm có trải nước đá vụn hoặc là cái mâm sứ trắng sạch như băng rồi xếp các loại hoa quả, thực phẩm ở trên. Băng bàn cũng được dùng để chỉ mặt trăng tròn sáng.

13- Yến 燕: tức “yến 宴: yến hội, đãi tiệc”.

14- Tích 惜 = ái tích 爱惜, liên tích 怜惜, vì vậy trong bài này, khả tích 可惜 hàm nghĩa khả ái.

15- Câu 篝: che trùm. Hương câu 香篝: cái lồng hun chất thơm.

16- Tố bị 素被: cái chăn lụa trắng.

17- Thông thông 匆匆: vội vàng.

18- Y y 依依: quyến luyến, không muốn rời, hình dung tâm tình đang hoài niệm, hình dung cành hoa nhẹ nhàng lay động trong gió.

19- Tụy 悴: ưu thương.

20- Ngâm 吟: than vãn.

21- Thanh đài 青苔: rêu xanh.

22- Toàn 旋: xoay tròn, xoáy quay. Toàn khan phi trụy 旋看飛墜: nhìn hoa mai quay cuồng bay rụng.

23- Tương tương 相將: trong bài này có nghĩa là “hành tương 行將: sẽ”.

24- Thúy hoàn 翠丸: viên tròn xanh, chỉ quả mơ. Bản khác chép thúy hoàn 脆丸: viên tròn giòn.

25- Tiến tửu 薦酒: hiến rượu, dâng rượu.

26- Chính tại 正在: chính đang.

27- Không giang 空江: dòng sông, chỉ có dòng sông.

28- Tiêu sái 瀟灑: hình dung tinh thần tình cảm cử chỉ hào phóng, không câu thúc. Chữ này cũng hình dung cảnh mưa rơi, hoặc hình dung cảnh vật cô đơn có vẻ buồn man mác, u nhã.  Nghĩa sau cùng hợp với câu thơ của tác giả trong bài này.

29- Hoàng hôn tà chiếu thủy 黃昏斜照水: mượn ý câu thơ của Lâm Bô 林浦 trong bài “Sơn viên tiểu mai 山園小梅”:

 

“疏影橫斜水清淺，Sơ ảnh hoành tà thủy thanh thiển,

“暗香浮動月黃昏。Ám hương phù động nguyệt hoàng hôn.

“Hình ảnh thưa thớt nằm ngang hoặc nghiêng trong nước nông trong vắt,

“Mùi u hương tản mát dưới ánh trăng lúc hoàng hôn.”

 

Dịch Nghĩa

Hoa mai bên cụm đá.

Trên bức tường trắng thấp,

Hoa mai chiếu vào mắt,

Y như cảnh thú vị năm xưa

Vết sương trên lá hoa mờ mờ tô điểm

Như vết hóa trang của mỹ nhân vừa rửa xong

Đẹp vô hạn

Năm ngoái thưởng thức cảnh đẹp chỉ có một mình

Tham gia tiệc vui, ăn mâm quả.

Càng khả ái, cây cao (cây hoa mai) ở trong tuyết

Như bao trùm hương thơm (của mỹ nhân) trong chăn lụa.

 

Năm nay đứng trước hoa rất vội vàng,

Gặp nhau như tự cùng có mối hờn,

Tần ngần buồn bã ưu thương. (Hoa mai nở có vẻ buồn bã ưu sầu, tôi quyến luyến tiếc thương tình ly biệt).

Than vãn nhìn hồi lâu,

Nhìn những lớp hoa quay cuồng rơi rụng trên rêu xanh.

Mình sẽ thấy, quả mơ xanh cho ta rượu,

Người (tác giả) chính đang (ra đi), trên sông khói sóng.

Song tôi vẫn mộng tưởng thành một nhánh hoa mai cô đơn, u nhã, buồn man mác.

Mỗi hoàng hôn (tại bờ sông nhìn) ánh tà dương chiếu trên mặt nước.

 

Phỏng Dịch

1 Hoa Phạm - Tiểu Thạch Mai Hoa

 

Bức tường vôi,

Hoa mai chóa mắt,

Y xưa những phong vị.

Vệt sương tô nhẹ.

Như rửa sạch mầu son,

Vô hạn giai lệ.

Năm qua thưởng thức riêng mình lẻ.

Cùng mâm hoa tiệc hỷ.

Lại khả ái, cây cao trong tuyết,

Như lồng hương phủ lụa.

 

Năm nay đối hoa chỉ nhanh nhanh,

Tương phùng tựa dỗi hận,

Bồi hồi bi lụy.

Than với vãn,

Rêu xanh đón, nhìn hoa rơi trụy.

Rồi sau sẽ, quả tròn hiến rượu,

Người chính tại, trên sông sương chuẩn bị.  

Chỉ mộng tưởng, một cành cô tịch,

Khi hoàng hôn chiếu thủy.

 

2 Tiểu Thạch Mai Hoa

 

Tường thấp trắng phau, những cánh mai,

Y nhiên phong vị xưa trên đời.

Giọt sương ngấn tích lờ mờ nối,

Như vệt phấn son rửa đã phai.

 

Mỹ lệ vô ngần, năm ngoái đây,

Một mình thưởng ngoạn cảnh hoa này.

Tham gia yến ẩm với mâm quả,

Như lụa tuyết trùm quanh ngọn cây.

 

Năm nay vội vã ngắm xem hoa,

Thương hận gặp nhau tâm tự hòa.

Tiều tụy cánh tàn sầu giã biệt,

Trầm ngâm than vãn tuổi niên hoa.

 

Quay cuồng bay rụng phủ thanh đài,

Sẽ thấy quả xanh hiến rượu mai,

Ra đi lúc ấy trên sông vắng,

Khói tỏa sương mờ lớp sóng vây.

 

Mộng tưởng mơ hồ một đóa hoa,

Cô đơn buồn bã buổi chiều tà.

Hoàng hôn ánh chiếu trên làn nước,

U nhã phơi mầu xuân thoáng qua.

 

HHD 07-2021