Giá Cô Thiên - Lý Thanh Chiếu

鷓鴣天 - 李清照  Giá Cô Thiên – Lý Thanh Chiếu

 

寒日蕭蕭上瑣窗，Hàn nhật tiêu tiêu thượng tỏa song,

梧桐應恨夜來霜。Ngô đồng ưng hận dạ lai sương.

酒闌更喜團茶苦，Tửu lan cánh hỷ đoàn trà khổ,

夢斷偏宜瑞腦香。Mộng đoạn thiên nghi thụy não hương.

 

秋已盡，                      Thu dĩ tận,

日猶長，                      Nhật do trường,

仲宣懷遠更淒涼。Trọng Tuyên hoài viễn cánh thê lương.

不如隨分尊前醉，Bất như tùy phận tôn tiền túy,

莫負東籬菊蕊黃。Mạc phụ đông ly cúc nhụy hoàng.

 

Chú Thích

1- Giá (chá) cô thiên 鷓鴣天: tên từ bài, tên khác là “Tư giai khách 思佳客”, “Bán tử đồng 半死桐”, “Tư Việt nhân 思越人”, “Túy mai hoa 醉梅花”. Bài này có 55 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn có 3 bình vận. Cách luật:

 

X T B B X T B vận

X B X T T B B vận

X B X T B B T cú

X T B B X T B vận

 

B T T cú

T B B vận

X B X T T B B vận

X B X T B B T cú

X T B B X T B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Tiêu tiêu 蕭蕭:  nguyên là tiếng tượng thanh như tiếng gió vi vút, tiếng ngựa hí vang vang, tiếng lá rơi xào xạc, tiếng mưa đông dạt dào. Chữ tiêu tiêu ở đây chỉ cảnh vắng vẻ buồn bã.

3- Tỏa song 瑣窗: bản khác chép là “Tỏa song 鎖窗”, cửa sổ có khung chắn bằng sắt tạo thành hình tượng hoa văn.

4- Tửu lan 酒闌: rượu hết, rượu đã cạn, tiệc rượu đang tàn. Chữ lan 闌 đồng nghĩa với tàn 殘, tận 盡, vãn 晚.

5- Đoàn trà 團茶: trà đóng thành bánh, thường 8 bánh nặng 1 cân. Khi pha trà thì nghiền nát ra.

6- Mộng đoạn: mộng đứt, hết mộng, tỉnh mộng, tỉnh giấc.

7- Thụy não 瑞腦: long não.

8- Trọng Tuyên仲宣: tên nhà văn học cuối đời Hán là Vương Xán王粲, tên chữ là Trọng Tuyên 仲宣, đã từng viết bài “Đăng lâu phú 登樓賦”, tả cái tình hoài hương.

9- Tùy phận 隨分: tùy tiện, tùy ý.

10- Tôn tiền 尊前 = tôn tiền 樽前: trước chén rượu, trong bữa tiệc rượu.

11- Đông ly cúc nhụy hoàng 東籬菊蕊黃: mượn ý câu thơ của Đào Uyên Minh 陶淵明 “Thái cúc đông ly hạ, Du nhiên kiến Nam sơn 採菊東籬下, 悠然見南山: trong lúc hái hoa cúc ở hàng rào phía đông nhà, bỗng nhiên ngửng đầu nhìn thấy núi Nam sơn hùng vĩ.”

 

Dịch Nghĩa

Ánh nắng lạnh lùng ảm đạm chiếu lên khung cửa sổ hoa văn,

Lá ngô đồng phải hận đêm đến phủ đầy sương.

Tiệc rượu đã tàn lại mừng có bánh trà đượm vị đắng,

Đang ngủ tỉnh giấc cảm thấy thích nghi với mùi thơm long não.

 

Mùa thu đã hết,

(Cảm thấy) ngày còn dài,

Tình hoài hương của tôi còn thê lương hơn tình hoài hương của Trọng Tuyên thời xưa.

Chẳng như tùy tiện say trong tiệc rượu (để bãi thoát ưu sầu),

(Như Đào Uyên Minh) thưởng thức hoa cúc đẹp bên rào đông.

 

Phỏng Dịch

Giá Cô Thiên - Nhớ Quê

 

Nắng lạnh chấn song đượm vẻ buồn,

Ngô đồng ôm hận suốt đêm sương.

Rượu tàn vui với gói trà đắng,

Tỉnh mộng nghe mùi thụy não hương.

 

Thu đã hết,

Cảm ngày trường,

Quê xưa nỗi nhớ càng thê lương.

Chẳng như tùy tiện say cùng rượu,

Chớ phụ hoa vàng dậu góc đường.

 

HHD 10-2021