Nam Phố - Trương Viêm

南浦 - 張炎  Nam Phố - Trương Viêm

春水 Xuân thủy

 

波暖綠粼粼，             Ba noãn lục lân lân,  

燕飛來，                      Yến phi lai,

好是蘇堤才曉。         Hảo tự Tô đê tài hiểu.

魚沒浪痕圓，             Ngư một lãng ngân viên,

流紅去、翻笑東風難掃。Lưu hồng khứ, phiên tiếu đông phong nan tảo.

荒橋斷浦，                 Hoang kiều đoạn phố,

柳陰撐出扁舟小。     Liễu âm xanh xuất thiên chu tiểu.

回首池塘青欲遍，     Hồi thủ trì đường thanh dục biến,

絕似夢中芳草。         Tuyệt tự mộng trung phương thảo.

 

和雲流出空山，         Hòa vân lưu xuất không sơn,

甚年年、淨洗花香不了？Thậm niên niên, tịnh tẩy hoa hương bất liễu?

新綠乍生時，             Tân lục sạ sinh thời,

孤村路、猶憶那回曾到。Cô thôn lộ, do ức na hồi tằng đáo.

餘情渺渺，                 Dư tình miểu miểu,

茂林觴詠如今悄。     Mậu lâm thương vịnh như kim thiểu.

前度劉郎歸去後，     Tiền độ Lưu lang quy khứ hậu,

溪上碧桃多少。        Khê thượng bích đào đa thiểu.

 

Chú Thích

1- Nam phố 南浦: tên từ bài, nguyên là một khúc hát của Đường giáo phường  唐教坊記, sau dùng làm từ bài. Bài này có thể là trắc vận hoặc bình vận. Tổng cộng bài từ có 105 chữ, cách luật:

 

X T T B B cú

T X B cú

X X X X B T vận

B T T B B cú

B X T, B X X B B T vận

X B T T cú

X B X T B B T vận

B T B B B T T cú

X T T B B T vận

 

B B X T B B cú

T X X, X X X X X T vận

X T T B B cú

B B T, X X T X B T vận

X B T T vận

T X B T B B T vận

X T B B B T T cú

B T T B B T vận

 

B: thanh bình; T: thanh trắc; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Lân lân 粼粼: hình dung sóng nước trong xanh sáng sủa.

3- Tô đê 蘇堤: tường đê do Tô Thức 蘇軾 xây đắp ở Tây hồ 西湖 khi ông làm quan tri châu 知州 tại Hàng Châu 杭州. Trên đê trồng liễu, trồng đào tạo nên cảnh sắc tuyệt mỹ vào mùa xuân được ca tụng là “Tô đê xuân hiểu 蘇堤春曉”.

4- Tài 才: vừa mới.

5- Lưu hồng 流紅: dòng nước cuốn hoa trôi đi.

6- Phiên 翻: trái lại, lại.

7- Đông phong 東風: gió xuân.

8- Hoang kiều đoạn phố 荒橋斷浦:

9- Liễu âm 柳陰: bóng cây liễu.

10- Xanh (sanh) 撐: dùng sào chống thuyền để đẩy thuyền di chuyển. Ở đây tác giả nói bóng mát cây liễu “chống” ra 1 cái thuyền nhỏ.

11- Trì đường 池塘: bờ ao, cũng có thể hiểu là ao hồ.

12- Biến 遍: khắp

13- Mộng trung phương thảo 夢中芳草: sự tích người Tạ Linh Vận 謝靈運đời Nam Bắc triều, đêm nằm mộng thấy người em họ là Tạ Huệ Liên 謝惠連. Sáng ra ông nghĩ được câu thơ là “Trì đường sinh xuân thảo 池塘生春草”.

14- Hòa 和: và, với.

15- Thậm 甚: rất, nhiều.

16- Lục 綠: nước trong xanh. Tân lục 新綠: dòng nước suối trong mới chẩy ra.

17- Miểu miểu 渺渺: liên miên không ngừng.  

18- Mậu lâm 茂林: khu rừng tươi tốt.

19- Thương 觴: chén uống rượu, đại chỉ việc uống rượu. Mậu lâm thương vịnh 茂林觴詠: tụ tập uống rượu ngâm vịnh thơ phú tại khu rừng tươi tốt.

20- Thiểu (tiễu) 悄: lặng lẽ.

21- Tiền độ Lưu lang 前度劉郎: mượn câu thơ của Lưu Vũ Tích 劉禹錫:

 

種桃道士歸何處，Chúng đào đạo sĩ quy hà xứ,

前度劉郎今又來。Tiền độ Lưu lang kim hựu lai.

Người đạo sĩ trồng đào nay về nơi đâu,

Chàng Lưu khi xưa nay lại đến.

 

Ý nói những ngày vui khi xưa.

 

22- Bích đào 碧桃: một loại hoa đào đỏ.

23- Khê thượng bích đào đa thiểu 溪上碧桃多少: ý nói có một số cây bích đào bên bờ suối.

 

Dịch Nghĩa

Xuân thủy

Sóng nước ấm áp trong xanh sámg láng,

Chim yến bay đến,

Đúng lúc hoa xuân nở trên Tô đê.

Cá lặn sâu sóng lăn tăn đều đặn,

Hoa rụng theo dòng nước cuốn đi, Lại cười gió xuân khó quét (sạch hoa rụng).

Tại cây cầu hoang tịch nơi bến vắng,

Có chiếc thuyền nhỏ từ bóng liễu đi ra.

(Bây giờ) nhìn bờ hồ mầu xanh tràn khắp,

Rất giống (người Tạ Linh Vận) nằm mộng thấy cỏ xanh.

 

(Suối) cùng với mây từ núi đi ra,

Nhiều năm, quét sạch (hoa rụng nhưng) mùi thơm của hoa không mất?

Lúc suối trong xanh chợt chẩy ra,

Trên con đường nơi xóm cô đơn, còn nhớ mình từng đi qua.

Tình cảm còn lại liên miên không dứt,

(Cùng bằng hữu) uống rượu ngâm thơ nơi khu rừng tươi tốt mà nay lặng vắng.

Chàng Lưu xưa đã về (mà ngày vui không còn),

Một số cây bích đào trên suối khoe sắc.

 

Phỏng Dịch

 

1 Nam Phố - Xuân Thủy

 

Nước ấm sáng xanh xanh,

Yến bay quanh,

Dường như Tô Đê hoa nở.

Cá lặn sóng long lanh,

Hoa trôi chẩy, Cười gió xuân không sao đuổi.

Cầu hoang phố vắng,

Liễu dương ló dạng thuyền lan nhỏ.

Nhìn lại ao hồ xanh khắp chốn,

Quả tựa giấc mơ mầu cỏ.

 

Cùng mây trong núi trôi ra,

Đã nhiều năm, không rửa sạch mùi hương cũ.

Lúc suối lục vừa sinh,

Đường thôn vắng, từng nhịp bước chân còn nhớ.

Dâng tràn tình tự,

Rượu thơ rừng thắm nay yên ả.

Khi trước Lưu lang nay về đến,

Bên suối bích đào phơi gió.

 

2- Xuân Thủy

 

Trong xanh nước ấm yến bay,

Tô đê hoa nở sóng lay cá trầm.

Hoa trôi nước chẩy gió xuân,

Nực cười khó quét hoa tàn phiêu linh.

 

Cầu hoang phố vắng chênh vênh,

Thuyền lan bóng liễu vươn mình nhô ra.

Ao hồ xanh ngát nhìn xa,

Khác nào trong mộng mượt mà cỏ hoa.

 

Cùng mây suối nước trôi ra,

Bao năm không rửa chan hòa mùi hương.

Cô thôn còn nhớ con đường,

Khi xưa từng đến tình trường liên miên.   

 

Rượu thơ rừng thắm lặng yên,

Lưu Lang ngày trước về miền quê xưa.

Đào hoa trên suối phất phơ.      

 

HHD 1-2024