Mộc Lan Hoa Lệnh - Tô Thức

木蘭花令 - 蘇軾   Mộc Lan Hoa Lệnh – Tô Thức

（次馬中玉韻）Thứ Mã Trung Ngọc vận

 

知君仙骨無寒暑。Tri quân tiên cốt vô hàn thử,

千載相逢猶旦暮。Thiên tải tương phùng do đán mộ.

故將別語惱佳人，Cố tương biệt ngữ não giai nhân,

要看梨花枝上雨。Yếu khán lê hoa chi thượng vũ.

 

落花已逐回風去。Lạc hoa dĩ trục hồi phong khứ.

花本無心鶯自訴。Hoa bản vô tâm oanh tự tố.

明朝歸路下塘西，Minh triêu quy lộ hạ đường tây,

不見鶯啼花落處。Bất kiến oanh đề hoa lạc xứ.

 

 

Chú Thích

(Họa vận bài từ của ông Mã Trung Ngọc)

1- Mộc lan hoa lệnh木兰花令: tên từ bài, tên khác là “Mộc lan hoa木兰花”, “Ngọc lâu xuân玉楼春”, gồm 56 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn có 3 trắc vận. Cách luật:

 

X B X T B B T vận

X T X B B T T vận

X B X T T B B cú

X T X B B T T vận

　　

X B X T B B T vận

X T X B B T T vận

X B X T T B B cú

X T X B B T T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Mã Trung Ngọc馬中玉: tên là Kiềm碱, tự là Trung Ngọc, quê ở Sơn Đông, TH.

3- Tiên cốt仙骨: Sách “Chú Pha Từ注坡词” viết: người đắc tiên đạo, mùa đông không lạnh, mùa hè không nóng. Trong bài này chữ tiên cốt chỉ Mã Trung Ngọc.   

4- Vô hàn thử無寒暑: không biết nóng không biết lạnh. Cũng có thể hiểu là không kể gì đến tuổi tác.

5- Thiên tải千載: ngàn năm.

6- Đán mộ旦暮: một sớm một tối, thời gian ngắn ngủi.

7- Cố故: cho nên

8- Biệt ngữ別語: lời nói chia tay.

9- Não惱: làm cho phiền muộn.

10- Lê hoa chi thượng vũ梨花枝上雨: hoa lê ở trên cành gặp mưa, chỉ nước mắt mỹ nhân. Lấy ý từ câu thơ của Bạch Cư Dị白居易 trong bài Trường hận ca长恨歌:

 

“玉容寂寞泪阑干，Ngọc dung tịch mịch lệ lan can,

“梨花一枝春带雨。Lê hoa nhất chi xuân đái vũ.

“Dung nhan như ngọc nước mắt tràn lan vì tịch mịch,

“(Như) đóa hoa lê trên cành gặp trời mưa.”

 

11- Trục逐: đuổi theo, đi theo, bám theo.

12- Hồi phong回風: gió quay cuồng.

13- Oanh tự tố鶯自訴: chim oanh tự nói ra.

14- Minh triêu明朝: sáng mai.

15- Quy lộ歸路: đường về.

16- Đường tây塘西: tức là Tiền Đường tây môn錢塘西門. Từ đời nhà Tùy đã có tên gọi “Tiền Đường môn錢塘門: cửa Tiền Đường”. Đến đời nhà Tống thì danh xưng Tiền Đường Môn chính là cửa tây của cổ thành ở Hàng Châu杭州. Có lẽ vì vậy mà có thành ngữ “Tiền Đường tây錢塘西”.

17- Hoa lạc xứ花落處: nơi hoa rụng

 

Dịch Nghĩa

Ghi chú: họa vận bài từ của Mã Trung Ngọc

 

Biết anh là người tiên phong đạo cốt không cảm thấy nóng, lạnh.

Chúng ta như gặp nhau đã ngàn năm mà ly biệt chỉ trong sớm tối.

Nên tôi đem lời nói ly biệt để làm buồn lòng giai nhân,

Vì tôi muốn nhìn giọt nước mắt mỹ nhân như những giọt mưa trên cành hoa lê.

 

Hoa rụng đã bay theo ngọn gió (thu) quay cuồng.

Hoa vốn không có lòng (theo gió), chim oanh tự nói lên (điều này).

Ngày mai trên đường về nơi cửa Tiền Đường tây,

Không còn trông thấy nơi oanh hót, hoa rụng nữa.

 

Phỏng Dịch

Mộc Lan Hoa Lệnh - Nói Lời Từ Giã

 

Anh không nóng lạnh do tiên cốt,

Từ giã nhau đây trong phút chốc.

Nói câu ly biệt não giai nhân,

Muốn ngắm cành lê mưa thấm ướt.

 

Hoa rơi theo gió vờn cơn lốc

Hoa vốn vô tâm oanh tự hót.

Ngày mai lối ngõ về thành tây,

Không thấy oanh kêu hoa lạc nước.

 

HHD 03-2021