Vĩ Phạm - Liễu Vĩnh

尾犯 - 柳永  Vĩ Phạm - Liễu Vĩnh

 

夜雨滴空階，                       Dạ vũ trích không giai,

孤館夢迴，                           Cô quán mộng hồi,

情緒蕭索。                           Tình tự tiêu tác.

一片閒愁，                           Nhất phiến nhàn sầu,

想丹青難貌。                       Tưởng đan thanh nan mạc.

秋漸老、蛩聲正苦，          Thu tiệm lão, cùng thanh chính khổ,

夜將闌、燈花旋落。          Dạ tương lan, đăng hoa toàn lạc.

最無端處，                           Tối vô đoan xứ,

總把良宵，                           Tổng bả lương tiêu,

只恁孤眠卻。                       Chỉ nhiệm cô miên khước.

 

佳人應怪我，                       Giai nhân ưng quái ngã,

別後寡信輕諾。                   Biệt hậu quả tín khinh nặc.

記得當初，                           Ký đắc đương sơ,

翦香雲爲約。                       Tiễn hương vân vi ước.

甚時向、幽閨深處，          Thậm thời hướng, u khuê thâm xứ,

按新詞、流霞共酌。          Án tân từ, lưu hà cộng chước.

再同歡笑，                           Tái đồng hoan tiếu,

肯把金玉珠珍博。              Khửng bả kim ngọc châu trân bác.

 

Chú thích

Vĩ phạm 尾犯: tên từ bài, tên khác là Bích phù dung 碧芙蓉, sáng tác của Liễu Vĩnh. Bài này có 94 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn 4 trắc vận. Cách luật:

 

X T T B B cú

B T T B cú

B T B T vận

X T B B cú

T B B B T vận

X X T, B B T T cú

T B B, X B T T vận

X B B T cú

X T X B cú

X T X B T vận

 

X B B T T cú

X T T X B T vận

X T B B cú

T B B B T vận

T X T, B B B T cú

T X X, B B T T vận

X B X T cú

T T X X B B T vận

 

B: bình thanh, T: trắc thanh, X: bất luận, cú: hết câu, vận: vần.

 

2 Trích 滴: giọt nước, nhỏ giọt.

3 Cô quán 孤館: quán trọ cô đơn.

4 Mộng hồi 夢迴: Từ trong mộng tỉnh lại.

5 Tiêu tác 蕭索: tiêu điều, đạm bạc.

6 Nhàn sầu 閒愁: nỗi buồn vô cớ, bâng khuâng.

7 Đan thanh 丹青: (Mầu đỏ và mầu xanh) hội họa.

8 Mạc貌: vẽ. Chữ này có âm khác là “mạo”: vẻ mặt, tướng mạo.

9 Thu tiệm lão 秋漸老: dần dần tới cuối thu

10 Cùng thanh 蛩聲: tiếng dế mèn kêu. 

11 Lan 闌: hết, tàn.

12 Đăng hoa 燈花: đốm lửa ở đầu bấc đèn.

13 Toàn (tuyền) 旋: lập tức, phút chốc. Toàn lạc 旋落: phút chốc suy tàn.

14 Vô đoan 無端: = vô liêu 無聊: chán nản, không có hứng thú.

15 Tổng bả 總把: đem tất cả.

16 Lương tiêu 良宵: đêm lành, đêm.

17 Nhiệm (nhẫm, nhậm) 恁: nhiệm ý, tùy ý, mặc cho.

18 Khước 卻: đi, mất. Bản khác chép “Khước 却”: cùng 1 ý nghĩa.

19 Giai nhân 佳人: mỹ nữ, người đẹp.

20 Quả tín khinh nặc 寡信輕諾: tùy tiện hứa bừa, hứa cuội.

21 Hương vân 香雲: mái tóc của thiếu nữ.

22 Tiễn hương vân 翦香雲: cắt một lụm tóc (làm tín vật thề thốt lúc ly biệt).

23 Thậm thời hướng 甚時向: lúc nào, chữ hướng dùng làm trợ từ.

24 U khuê 幽閨 = thâm khuê 深閨: thường chỉ nơi ở của nữ giới.

25 Án tân từ 按新詞: sáng tác bài từ mới. Chữ án ngụ ý án chiếu âm luật.

26 Lưu hà 流霞: tên 1 thứ rượu của người tiên. Truyền thuyết uống 1 ly thì mấy tháng không cần ăn uống.

27 Kim ngọc châu trân 金玉珠珍 = Kim ngọc trân châu 金玉珍珠: vàng ngọc châu báu.

28 Bác 博: đổi lấy, lấy, giành được.

 

Dịch Nghĩa

Những giọt nước mưa đêm nhỏ trên thềm nhà vắng,

Một mình ngủ trong quán trọ tỉnh giấc

Tình cảm buồn buồn,

Một nỗi buồn bâng khuâng vô cớ,

Khó tả, khó tả bằng mầu sắc hội họa (khó dùng mầu sắc vẽ ra được).

Mùa thu sắp hết, tiếng dế mèn nghe khổ não,

Đêm sắp cạn, lửa đèn sắp tàn.

Rất chán nản,

Đem hết đêm lành,

Cho giấc ngủ cô đơn tịch mịch.

 

Người đẹp nhất định phải trách cứ tôi,

Sau khi chia tay không giữ lời hứa.

Nhớ lúc đó,

Nàng cắt một lụm tóc để thề ước hội ngộ.

Khi nào mới có thể trở về nơi khuê phòng u tĩnh (của nàng).

Viết bài từ mới, cùng uống rượu ngon.

Lại cùng nhau vui vẻ (như xưa),

Tôi nguyện đem vàng ngọc châu báu đổi lấy cơ hội này.

 

Phỏng Dịch

Thềm vắng mưa đêm

 

Mưa đêm thánh thót trên thềm vắng,

Quán trọ cô đơn tỉnh giấc mơ.

Tình tự tiêu điều sầu đọng lắng,

Đỏ xanh khó vẽ khúc tình thơ.

 

Thu già chính khổ dế than van,

Đêm sắp cạn, đèn hoa sắp tàn.

Tịch mịch thời gian tràn khắc khoải,

Thả hồn theo giấc ngủ miên man.

 

Giai nhân oán trách cũng nên thôi,

Từ biệt lên đường hứa dối lời.

Nhớ lúc ra đi bao quyến luyến,

Tóc mây vội cắt nguyện trao đời.

 

Bao giờ quay lại chốn khuê phòng,

Điền khúc tân từ, nhắp rượu nồng.

Cả nhà hoan tiếu thỏa niềm nhớ,

Tiền bạc trân châu mua được không?

 

HHD 5-2020

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Vĩ Phạm - Liễu Vĩnh

 

1-     

Mưa đêm nhỏ trên thềm,

Quán trọ mộng về,

Tự tình tan tác.

Một phiến sầu dâng,

Khó vẽ bằng màu sắc.

Thu dần hết, dế kêu khổ não,

Đêm sắp tàn, hoa đèn linh lạc.

Thật không căn cớ,

Đem hết đêm lành,

Cho giấc ngủ cô tịch.

 

Giai nhân ưng oán trách,

Chia tay không giữ lời hứa.

Nhớ lại mới đây,

Cắt tóc mây thề ước.

Khi nao về phòng khuê u tĩnh,

Viết bài từ, rượu ngon cùng chuốc.

Lại cười vui vẻ,

Nguyện đem vàng ngọc châu đổi chác.

         

2-     

Mưa đêm nhỏ xuống thềm không

Mộng về quán trọ cõi lòng nát tan

Sâu dâng một phiến miên man

Sắc màu không thể điệu đàng vẽ thêu

 

Thu dần hết, dế kêu khổ não

Đêm sắp tàn chao đảo hoa đèn

Sầu buồn nản, suốt cả đêm

Để cho một giấc cô miên giã từ

 

Giai nhân có oán trách ta

Chia tay thệ ước, giờ ra nuốt lời

Nhớ lại chỉ mới đây thôi

Tóc mây một nhúm thề bồi cùng nhau

 

Phòng khuê gặp lại khi nao

Viết bài từ mới, rượu đào cùng say

Lại cười vui vẻ đêm này

Ngọc vàng châu báu, của thay đợi chờ!

 

LB