古從軍行 李頎 Cổ tòng quân hành - Lý Kỳ
白日登山望烽火，Bạch nhật đăng sơn vọng phong hoả,
黃昏飲馬傍交河。Hoàng hôn ẩm mã bàng Giao Hà.
行人刁斗風沙暗，Hành nhân điêu đẩu phong sa ám,
公主琵琶幽怨多。Công chúa tỳ bà u oán đa.
野營萬里無城郭，Dã doanh vạn lý vô thành quách,
雨雪紛紛連大漠。Vũ tuyết phân phân liên đại mạc.
胡鴈哀鳴夜夜飛，Hồ nhạn ai minh dạ dạ phi,
胡兒眼淚雙雙落。Hồ nhi nhãn lệ song song lạc.
聞道玉門猶被遮，Văn đạo Ngọc Môn do bị già,
應將性命逐輕車。Ứng tương tính mệnh trục khinh xa.
年年戰骨埋荒外，Niên niên chiến cốt mai hoang ngoại,
空見蒲桃入漢家。Không kiến bồ đào nhập Hán gia.
Chú Thích
1. Phong hỏa 烽火: chỗ đốt lửa khói làm hiệu. Ban ngày đốt khói, ban
đêm đốt lửa.
2, Ẩm mã 飲馬: cho ngựa uống nước.
3. Giao Hà 交河: thành cổ Giao Hà ở Tân Cương. Không thể tìm thấy con
sông nào có tên là Giao hà ở Tân Cương. Cả nước TH chỉ có 1 con sông tên là
Giao hà 蛟河 ở tỉnh
Cát Lâm. Hoặc giả tác giả muốn dùng chữ Giao Hà này để ám chỉ 1 dòng nước.
4. Hành nhân 行人: người ra trận.
5. Điêu đấu 刁斗: dụng cụ bằng đồng, ban ngày dùng nấu cơm, ban đêm gõ
để tuần canh.
6. Công chúa tỳ bà 公主琵琶: công chúa Tế Quân 細君,
con của Giang Đô Vương Lưu Kiến 江都王劉建, bị vua Hán Võ Đế
漢武帝 gả cho Ô Tôn Quốc Vương 烏孫國王 ở Tây Vực 西域. Khi đi đường vua sai gẩy đàn tỳ bà để giải khuây
công chúa.
7. Dã doanh 野營: doanh trại ở nơi hoang dã. Bản khác chép Dã vân 野 雲. = mây mù ở nơi hoang dã.
8. Hồ Nhi 胡兒: chỉ người nước Hồ hay lính nước Hồ.
9. Văn đạo 聞道: nghe nói. Vua
Hán Võ Đế 漢武帝s ai tướng quân Lý Quảng Lợi 李廣利 đi chinh phạt
nước Đại Uyên大宛, Tân Cương. Tướng Lý thấy chiến tranh bất lợi bèn
dâng sớ xin bãi binh. Hán đế giận quá, sai sứ đến ngăn trở Ngọc Môn quan và hạ
lệnh chém những binh sĩ nào dám lui vào trong cổng Ngọc Môn.
10. Ngọc môn 玉門：tức Ngọc Môn Quan 玉門關,
thông Trung Quốc với Tây Vực 西域, thuộc tỉnh Cam Túc
ngày nay.
11. Già 遮: ngăn cách, che khuất.
12.Trục 逐 =
truy tùy 追随, đuổi theo, đi theo.
13. Khinh xa 輕車: thứ xe làm bằng vật liệu nhẹ của binh sĩ lúc ra trận.
14. Bồ đào 蒲桃: tức bồ đào 葡萄, cây nho. Hán đế
chinh phạt ở nước Đại Uyên, Tân Cương 4 năm. Sau đồng ý cho Đại Uyên 大宛 được hàng năm triều cống ngựa, cây nho để trồng ở
Trung Nguyên... mới chịu bãi binh.
Dịch nghĩa
Hoàng hôn thì cho ngựa uống nước ở ven biên thành Giao Hà.
Người lính nghe tiếng mõ khua trong gió cát mịt mờ.
U oán như tiếng đàn tỳ bà của công chúa.
Doanh trại ở nơi hoang dã nghìn dặm không có thành quách.
Mưa tuyết phơi phới phủ khắp miền sa mạc.
Chim nhạn đất Hồ kêu buồn bã đêm đêm bay qua,
Người đất Hồ mắt lệ chảy hai hàng.
Nghe nói ải Ngọc Môn quan đã bị ngăn trở.
Nên phải đem tính mạng đi theo xe chiến tranh.
Hằng năm xương tử sĩ vẫn chôn vùi nơi hoang dã,
Chỉ thấy những cây nho đem về cho nhà Hán
0 comments:
Post a Comment