Xúc Phách Mãn Lộ Hoa - Tần Quan

促拍滿路花 - 秦觀  Xúc Phách Mãn Lộ Hoa - Tần Quan

 

露顆添花色，              Lộ khỏa thiêm hoa sắc,

月彩投窗隙。              Nguyệt thải đầu song khích.

春思如中酒，恨無力。Xuân tư như trúng tửu, hận vô lực.

洞房咫尺，                  Động phòng chỉ xích,

曾寄青鸞翼。              Tằng ký thanh loan dực.

雲散無蹤跡。              Vân tán vô tung tích.

羅帳熏殘，                  La trướng huân tàn,

夢回無處尋覓。         Mộng hồi vô xứ tầm mịch.

 

輕紅膩白，                  Khinh hồng nị bạch,

步步熏蘭澤。              Bộ bộ huân lan trạch.

約腕金環重，宜裝飾。Ước uyển kim hoàn trọng, nghi trang sức.

未知安否，                  Vị tri an phủ,

一向無訊息。              Nhất hướng vô tấn tức.

不似尋常憶。              Bất tự tầm thường ức.

憶後教人，                  Ức hậu giáo nhân,

片時存濟不得。         Phiến thời tồn tế bất đắc.

 

Chú Thích

1- Xúc phách mãn lộ hoa 促拍滿路花: tên từ bài, có khi còn được gọi là “Mãn lộ hoa”, cắt bỏ chữ xúc phách. Tần Quan là người đầu tiên làm từ này với trắc vận. Tổng cộng toàn từ có 83 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 8 câu với 6 trắc vận. Cách luật:

 

X T B B T vận

T T B B T vận

B X B X T, X B T vận

T X X X cú

X T B B T vận

X T B B T vận

X T B B cú

T X B X B T vận

 

B B T T vận

T T B B T vận

X X X X T, X B T vận

T X B X cú

T T B B T vận

T T B B T vận

T T B B cú

T B B T T T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Lộ khỏa 露顆 = lộ châu 露珠: hạt móc, hạt sương đọng trên hoa lá.

3- Nguyệt thải 月彩 = nguyệt quang 月光: ánh sáng trăng.

4- Song khích 窗隙: khe cửa sổ, cửa sổ hoặc môn khích 門隙= khe cửa.

5- Trúng tửu 中酒 zhòng jiǔ: say rượu. Chữ này nếu đọc là “Trung tửu zhōng jiǔ” thì chỉ có nghĩa là say ngà ngà,

6- Vô lực 無力: mệt mỏi.

7- Động phòng洞房: phòng ở sâu trong nhà, chỉ phòng của phụ nữ ở. Về sau chữ này được dùng để chỉ phòng của cô dâu chú rể lúc kết hôn.

8- Thanh loan 青鸞: chim loan xanh, ngược lại chim phụng đỏ (xích phụng 赤鳳). Sách “Hán Võ Cố Sự 漢武故事” chép rằng “Ngày mùng 7 tháng 7, (Vua) lên Thừa Hoa Điện 承華殿 dùng chay. Chính trong lúc đó, có 1 con chim xanh từ phương tây bay đến, đậu trước cửa điện. (Vua) hỏi Đông Phương Sóc 東方朔, Sóc nói: Đó là Tây Vương Mẫu 西王母 sắp đến vậy. Khoảnh khắc Vương Mẫu đến”. Vì vậy chữ thanh loan được dùng để ám chỉ tin tức hoặc thư tín.  

9- Huân 熏: đốt hương, đốt nhang. Huân tàn 熏殘: hương, nhang tàn. Bản khác chép “Xuân tàn春殘: mùa xuân tàn tạ.

10- Mộng hồi 夢回 = mộng tỉnh 夢醒: tỉnh mộng.

11- Khinh hồng nị bạch 輕紅膩白: mầu hồng nhạt, mầu trắng trơn, ý nói son phấn, phấn sáp.

12- Lan trạch 蘭澤: ao hồ trồng cỏ lan, trong bài này có nghĩa là dầu thơm, nước thơm bôi lên tóc.

13- Ước uyển kim hoàn 約腕金環: vòng vàng, xuyến vàng đeo ở cổ tay.

14- Nhất hướng 一向: văn chương thường dùng để chỉ thời gian, hoặc là rất lâu hoặc là ngắn ngủi. Trong bài này tác gỉa ám chỉ thời gian rất lâu.

15- Phiến thời 片時 = phiến khắc 片刻: chốc lát.

16- Tồn tế 存濟: an cư.

 

Dịch Nghĩa

(Tác giả mượn chuyện tình cảm nam nữ để nói lên những lo lắng muộn phiền của chính mình khi bị biếm chức và bị đầy ải đi thật xa)

 

Giọt sương đọng trên hoa cộng thêm với mầu hoa đẹp.

Ánh trăng xuyên qua cửa sổ.

Trong mùa xuân buồn phiền mà suy tư quá làm người như say rượu, thật mệt mỏi.

Nơi cô ta ở rất gần,

Từng gửi thư đến.

(Bất ngờ) cô ta đi đâu mất (vân tán) không thấy tông tích.

Trong Màn lụa, hương đốt thơm đã tàn rồi,

(Như thấy cô ta trong mộng), tỉnh mộng không tìm thấy đâu nữa.

 

(Nơi đây còn phảng phất) mầu phấn son,

Từng bước từng bước (nơi đây) vương mùi thơm.

Xuyến vàng nặng đeo trên tay. vật trang sức thích nghi.

Chưa biết cô ta có được an lành không,

Rất lâu không có tin tức,

Hồi ức (buồn thảm) này không phải tầm thường.

Sau khi hồi ức đã làm cho mình,

(Cảm thấy) không an ổn dù chỉ trong phiến khắc.

 

Phỏng Dịch

1 Xúc Phách Mãn Lộ Hoa - Một Thoáng Hương Xưa

 

Sương sớm hoa thêm sắc.

Cửa sổ trăng xuyên lách.

Buồn xuân như say khướt, hận không sức.

Rất gần bên ấy,

Từng gửi thư mấy lúc.

Mây bạt không tung tích.

Màn trướng hương tàn,

Tỉnh mộng tìm đâu người mất.

 

Son hồng phấn bạch.

Bước bước lan thơm ngát.

Vòng tay nặng kim xuyến, sang trang sức.

Mạnh an chưa biết,

Một mực không tin tức.

Ký ức không phai nhạt.

Nhớ mãi làm tôi,

Bất an dù trải phiến khắc.

 

2 Một Thoáng Mơ Xưa

 

Hạt sương thêm sắc hoa,

Xuyên cửa ánh trăng tà.

Muộn phiền như túy lúy,

Mệt mỏi ngày xuân qua.

 

Phòng khuê cách tấc gang,

Từng gửi phong thư sang.

Người đi không dấu tích,

Màn lụa vết hương tàn.

 

Tỉnh mộng người về đâu,

Phấn son xưa đượm mầu.

Thoảng hương từng mỗi bước,

Kim xuyến dáng thanh cao.

 

An toàn chưa được biết,

Tin tức vắng biền biệt.

Ký ức không hề phai,

Từng giây phiền bất diệt.

 

HHD 06-2021