Monday, September 17, 2018

Khúc Ngọc Quản - Liễu Vĩnh

曲玉管 - 柳永      Khúc Ngọc Quản - Liễu Vĩnh

隴首雲飛,                     Lũng thủ vân phi, 
江邊日晚,                     Giang biên nhật vãn, 
煙波滿目憑闌.        Yên ba mãn mục bằng lan cửu. 
一望關河蕭索,            Nhất vọng quan hà tiêu sách, 
千里清,                    Thiên lý thanh thu, 
忍凝?                       Nhẫn ngưng mâu? 
杳杳神京,                     Yểu yểu thần kinh, 
盈盈仙子,                     Doanh doanh tiên tử, 
別來錦字終難.        Biệt lai cẩm tự chung nan ngẫu. 
斷雁無憑,                     Đoạn nhạn vô bằng, 
冉冉飛下汀,            Nhiễm nhiễm phi hạ đinh châu, 
思悠.                         Tư Du du. 

暗想當初,                     Ám tưởng đương sơ, 
有多少 幽歡佳會,    Hữu đa thiểu u hoan giai hội, 
豈知聚散難期,            Khởi tri tụ tán nan kỳ, 
翻成雨恨雲?           Phiên thành vũ hận vân sầu? 
阻追.                         Trở truy du. 
每登山臨水,                Mỗi đăng sơn lâm thủy, 
惹起平生心事,            Nhạ khởi bình sinh tâm sự, 
一場銷黯,                     Nhất trường tiêu ảm, 
永日無言,                     Vĩnh nhật vô ngôn, 
卻下層.                    Khước hạ tằng lâu.


Chú Thích

1- Khúc ngọc quản曲玉管: nguyên là một khúc nhạc của Đường giáo phường. Liễu Vĩnh 柳永 là người đầu tiên điền bài từ này, gồm 105 chữ, đoạn trước 12 câu có 2 diệp vận 葉韻và 4 bình vận, đoạn sau có 10 câu gồm 3 bình vận. Diệp vận (vần lá): cùng vần với chính vận nhưng khác thanh. Thí dụ vần chính là "sầu" thì diệp vận sẽ là sấu, sậu, cấu, cẩu, thấu v.v.

 

T T B B cú

B B T T cú

B B T T B B T diệp

T T B B B T cú

B T B B vận

T B B vận

T T B B cú

B B B T cú

T B T T B B T diệp

T T B B cú

T T B T B B vận

T B B vận

 

T T B B cú

T B T, B B B T cú

T B T T B B cú

B B T T B B vận

T B B vận

T B B B T cú

T T B B B T cú

T B B T cú

T T B B cú

T T B B vận

 

B: bình thanh, T: trắc thanh, cú: hết câu, vận: vần, diệp: vần lá.

 

2- Lũng thủ 隴首: còn gọi là Lũng để隴坻 hay Lũng bản隴坂: tên núi cao hiểm trở nay ở giữa 2 tỉnh Thiểm Tây 陜西và Cam Túc甘肅, TH, thường được dùng để phiếm chỉ ngọn núi cao.

3- Bằng lan憑闌:dựa vào lan can.

4- Quan hà 關河 = quan tái hà lưu關塞河流, phiếm chỉ sông núi sơn hà.

5- Tiêu tác 蕭索: tiều điều ảm đạm.

6- Nhẫn  = chẩm năng nhẫn thọ 怎能忍受: làm sao có thể chịu đựng được.

7- Ngưng mâu 凝眸: mục quang ngưng tụ tại một chỗ. Nhẫn ngưng mâu 忍凝眸: tác giả muốn nói mình phải ngừng chú mục vào phong cảnh vì không nhẫn nhịn được nghĩ đến người tình xưa.

8- Yểu yểu (liểu liểu, diểu diểu) 杳杳: xa xôi.

9- Thần kinh 神京 = đế kinh 帝京hay kinh đô京都,ám chỉ thảnh Biện Lương, nay là phủ Khai Phong, TH, nơi tác giả tụ hội với người tình.

10- Doanh doanh 盈盈: hình dung thiếu nữ diễm lệ khả ái.

11- Tiên tử 仙子: người tiên, ám chỉ người mà tác giả yêu mến.

12- Cẩm tự 錦字: chữ viết trên gấm, ám chỉ thư của vợ gửi cho chồng.

13- Nan ngẫu 難偶: khó gặp nhau. Cẩm tự nan ngẫu 錦字難偶: thư từ khó tới.

14- Đoạn nhạn 斷雁: nhạn lạc đàn, nhạn cô đơn. Đoạn nhạn vô bằng 斷雁無憑: ám chỉ nhạn không mang thư tín, nhạn không truyền tin.  

15- Nhiễm nhiễm 冉冉: từ từ, dần dần.

16- Đinh châu 汀洲: bến sông hay cồn cát trên sông.

17- Tư du du 思悠悠: nhớ nhung dằng dặc khôn nguôi.

18- Đương sơ 當初: khi xưa.

19- U hoan giai hội 幽歡佳會: nam nữ âm thầm hẹn ước gặp gỡ nhau.

20- Nan kỳ 難期: khó kỳ hạn được.

21- Vũ hận vân sầu 雨恨云愁: mưa hận mây buồn, tình cảm sầu hận của nam nữ xa cách nhau.

22- Trở truy du 阻追游: bị cái gì đó trở ngại khiến không thể tự do truy tầm điều mà mình yêu thích.

23- Đăng sơn lâm thủy 登山臨水: lên núi xuống sông, ám chỉ đi du ngoạn ngắm cảnh.

24- Nhạ : động chạm đến.

25- Bình sinh 平生: trong đời, suốt đời.

26- Tiêu ảm 消黯: ảm đạm tiêu hồn.

27- Vĩnh nhật 永日: ngày dài, suốt ngày.

28- Khước hạ tằng lâu 卻下層樓: chỉ còn cách đi xuống lầu.

Dịch Nghĩa
Mây bay trên đỉnh núi,
Buổi chiều trên bờ sông,
Đứng dựa lan can hồi lâu nhìn khói sóng mênh mông.
Thấy sơn hà tiêu điều thê lương.
Ngàn dặm mầu thu trong vắt.
(Khiến lòng người) bất nhẫn..............
Đất thần kinh xa mịt mờ.
Vị giai nhân đẹp như tiên,
Từ lúc chia tay đến nay không có tin tức của cô ta.
Đàn nhạn (không mang thư tín),
Từ từ đáp xuống bến sông (cồn cát giữa sông),
Khiến tâm tư buồn bã bâng khuâng.

Hồi tưởng lúc trước,
Biết bao lần tụ hội vui vẻ.
Mới biết tụ tán không định trước.
(Nay) biến thành vô hạn sầu oán.
Bị trở ngại không thể truy tầm điều mong muốn.
Mỗi khi đi du lãm ngắm cảnh,
Khiến lại nghĩ đến chuyện xưa,
Suốt ngày yên lặng trầm mặc,
Bèn đi xuống lầu.

Phỏng Dịch


1 Khúc Ngọc Quản - Thiên Lý Thanh Thu

Đỉnh núi mây bay,

Ven sông tối đến,

Nhìn trông khói sóng qua hàng dậu.

Khắp chốn sơn hà tiêu tác.

Ngàn dặm thanh thâu.

Nhẫn ngừng mâu.

Thẳm thẳm thần kinh,

Xinh xinh tiên nữ,

Biệt rồi khó gặp thư không thấu.

Lạc nhạn không đàn,

Chậm chậm bay xuống sông đầu.

Tâm tư sầu.

 

Nghĩ đến khi xưa,

Có nhiều lúc vui vầy hoan hội,

Biết đâu tụ tán khôn lường,

Thành ra cách trở buồn rầu.

Ngại tình sâu.

Mỗi khi đi du ngoạn,

Động tới đời mình tâm sự,

Một mầu u ám,

Suốt buổi không lời,

Bước xuống tầng lâu. 


2 Thiên Lý Thanh Thu


Mây bay lờ lững đỉnh xa,
Bên sông khói sóng chiều tà ngẩn ngơ.
Vọng trông cảnh sắc tiêu sơ,
Mầu thu ngàn dặm xa mờ thần kinh

Nàng tiên diễm lệ xinh xinh,
Từ khi cách biệt thư tình vắng không.
Nhạn bay vơ vẩn ven sông,
Từng đôi đáp xuống buồn lòng chẳng khuây.

Lúc xưa tưởng nhớ bao ngày,
Đoàn viên vui thú nào hay cuộc đời,
Phút giây tụ tán mấy hồi,
Mãi tìm hạnh phúc cũng hoài ước mơ.

Những khi ngắm cảnh thẫn thở,
Chuyện xưa tâm sự vẩn vơ tình buồn.
Suốt ngày trầm mặc tiêu hồn,
Từng lâu bước xuống hoàng hôn chìm dần.

HHD 9-2018


Khúc Ngọc Quản - Liễu Vĩnh
1-
Đỉnh núi mây bay
Ven sông ngày hết
Khói sóng miên man, dựa rào nghỉ
Chỉ thấy sơn hà tan tác
Ngàn dặm thu trong
Bất nhẫn lòng
Mịt mờ kinh thành
Xinh xinh yêu dấu
Biệt ly thư tín không còn có
Bầy nhạn vô tình
Từ từ đáp xuống bãi sông
Nghĩ mông lung
Trộm tưởng lúc xưa
Hội tụ biết bao lần vui vẻ
Mới biết hợp tan khó hay
Nay thành mưa hận mây mong
Khó truy lùng
Mỗi lần thăm sơn thủy
Lại gợi tâm sự ngày trước
Một vùng ảm đạm
Cả ngày nín câm
Bèn xuống lầu không.
2-
Mây bay đỉnh núi
Ngày hết ven sông
Khói sóng mênh mông
Nước nhà tan tác
Thu vàng bát ngát
Lòng bất nhẫn lòng
Biển cũ ngóng trông
Dấu yêu xinh xắn
Biệt ly thư vắng
Bầy nhạn vô tình
Bãi sông lặng thinh
Tâm tư buồn bã
Nghĩ về ngày cũ
Hạnh phúc bao lần
Hợp tan phù vân
Mưa sầu, mây hận
Khó khăn truy vấn
Du ngoạn núi sông
Nghĩ lại chuyện lòng
Một vùng tê tái
Cả ngày không nói
Bước xuống lầu không!
Giờ hết trông mong
Nghìn trùng xa cách!!!*
Lộc Bắc
Sept2018

0 comments:

Post a Comment