Điệp Luyến Hoa - Hạ Chú

蝶戀花 - 賀鑄  Điệp Luyến Hoa - Hạ Chú

改徐冠卿詞 Cải Từ Quan Khanh từ

 

幾許傷春春復暮。Kỷ hứa thương xuân xuân phục mộ.

楊柳清陰，                 Dương liễu thanh âm,

偏礙遊絲度。             Thiên ngại du ty độ.

天際小山桃葉步。Thiên tế tiểu sơn Đào Diệp bộ.

白苹花滿湔裙處。Bạch bình hoa mãn tiên quần xứ.

 

竟日微吟長短句。Cánh nhật vi ngâm trường đoản cú.

簾影燈昏，                 Liêm ảnh đăng hôn,

心寄胡琴語。             Tâm ký hồ cầm ngữ.

數點雨聲風約住。Sổ điểm vũ thanh phong ước trú.

朦朧淡月雲來去。Mông lung đạm nguyệt vân lai khứ.

 

Chú Thích

1- Điệp luyến hoa 蝶戀花: tên từ bài, tên khác là “Phụng thê ngô 鳳棲梧”, “Thước đạp chi 鵲踏枝”. Tổng cộng bài này có 60 chữ, gồm 2 đoạn, mỗi đoạn 5 câu với 4 trắc vận. Cách luật:

 

X  T  X  B  B  T  T vận

X  T  B  B cú

X  T  B  B  T vận

X  T  X  B  B  T  T vận

X  B  X  T  B  B  T vận

 

X  T  X  B  X  T  T. vận

X  T  B  B cú

X  T  B  B  T vận

X  T  X  B  B  T  T vận

X  B  X  T  B  B  T vận

 

X: Bất luận; T: trắc thanh; B: bình thanh; cú: hết câu; vận: vần

 

 

2- Từ Quan Khanh 徐冠卿: bạn của tác giả.

3- Thương xuân 傷春: những ưu tư khi mùa xuân đến.

4- Xuân phục mộ 春復暮: mùa xuân sắp hết.

5- Thanh âm 清陰: bóng mát.

6- Du ty 遊絲: tơ nhện hoặc tơ côn trùng bay trong không khí. Cũng có thể hiểu là những làn khói từ các lư hương bay lên.

7- Thiên tế tiểu sơn 天際小山: núi nhỏ ở chân trời.

8- Đào diệp 桃葉: tức Đào Diệp sơn 桃葉山, nay ở tỉnh Giang Tô, TH.

9- Bộ 步: bến nước có thể đậu thuyền. Đào Diệp bộ 桃葉步: bến nước ở vùng Đào Diệp sơn.

10- Bạch bình 白苹 hay bạch bình 蘋: một loại cỏ, cây hay bèo mọc trên nước. Bản khác chép “Bạch đầu 白頭: đầu trắng”.

11- Hoa mãn 花滿: đầy hoa.

12- Tiên quần 湔裙: giặt váy, giặt y phục.

13- Cánh nhật 竟日: suốt ngày.

14- Liêm ảnh 簾影: bóng của cái màn cửa.

15- Hồ cầm 胡琴: nhạc khí du nhập từ vùng phiá bắc TH (như đàn nhị hồ).

16- Sổ điểm vũ thanh phong ước trú 數點雨聲風約住: mượn 2 câu thơ trong bài “Điệp luyến hoa” của Lý Dục 李煜 thời Nam Đường (có người nói của Lý Quan 李冠 đời Bắc Tống):

 

遙夜亭皋閒信步。Dao dạ đình cao nhàn tín bộ.

才過清明，          Tài quá thanh minh,

漸覺傷春暮。      Tiệm giác thương xuân mộ.

數點雨聲風約住。Sổ điểm vũ thanh phong ước trú.

朦朧淡月雲來去。Mông lung đạm nguyệt vân lai khứ.

 

桃杏依稀香暗渡。Đào hạnh y hy hương ám độ.

誰在鞦韆，          Thùy tại thu thiên,

笑里輕輕語。      Tiếu lý khinh khinh ngữ.

一寸相思千萬緒。Nhất thốn tương tư thiên vạn tự.

人間沒個安排處。Nhân gian một cá an bài xứ.

 

17- Vũ thanh phong ước trú 雨聲風約住: tiếng mưa rơi bị tiếng gió át.

18- Mông lung 朦朧: mơ hồ, không rõ ràng. 

19- Đạm nguyệt 淡月: ánh trăng nhạt.

20- Vân lai khứ 雲來去: mây bay qua lại.

 

Dịch Nghĩa

Ghi chú của tác giả: Sửa đổi bài từ của Từ Quan Khanh.

Đã bao nhiêu mùa xuân ưu tư, lại đến cuối xuân.

Bóng mát cây dương liễu,

Trở ngại những sợi tơ mành đi qua.

Ở gần quả núi nhỏ xa xa kia là bến cảng Đào Diệp.

Bên bờ sông có hoa trắng nở đầy là nơi (các thiếu nữ) giặt y phục.

 

(Tôi) suốt ngày ngâm thơ trường đoản cú.

Dưới bóng của cái màn trước ánh đèn mờ,

Gửi tâm hồn vào tiếng đàn hồ cầm.

Vài tiếng mưa rơi bị át trong tiếng gió.

Ánh trăng nhạt mờ ảo, mây bay qua lại.

 

Phỏng Dịch

1 Điệp Luyến Hoa – Xuân Nhớ Thương

 

Mấy buổi thương xuân xuân lại cuối.

Bóng mát cành dương,

Tơ nhện bay phương ngại.

Núi nhỏ chân trời Đào Diệp cõi.

Giặt quần hoa trắng tràn trên bãi.

 

Lẩm bẩm thơ từ ngâm vịnh mãi.

Màn chiếu đèn mờ,

Tình tự hồ cầm gửi.

Vài tiếng giọt mưa trong gió thổi.

Mông lung trăng nhạt mây trôi nổi.

 

2 Xuân Nhớ Thương

 

Mấy lần xuân nhớ thương,

Lại đến xuân tàn cỗi.

Dưới bóng mát cành dương,

Xuyên làn tơ chướng ngại.

 

Chân trời ngọn núi con,

Đào Diệp bên bờ sông.

Bạch bình hoa khắp chốn,

Giặt váy gái hương thôn.

 

Se sẽ ngâm vần thơ,

Suốt ngày trường đoản cú.

Trước đèn màn ảnh mờ,

Hồn gửi hồ cầm ngữ.

 

Vài tiếng mưa rơi,

Mờ trong gió thổi.

Trăng nhạt bên trời,

Mây bay ngàn lối.

 

HHD 07-2021