御街行 - 范仲淹 Ngự Nhai Hành - Phạm Trọng Yêm
秋日懷舊 Thu
Nhật Hoài Cựu
紛紛墜葉飄香砌。 Phân phân trụy diệp phiêu hương thế.
夜寂靜，寒聲碎。 Dạ tịch tĩnh, hàn thanh toái.
真珠簾卷玉樓空， Chân châu
liêm quyển ngọc lâu không,
天淡銀河垂地。 Thiên đạm ngân hà thùy địa.
年年今夜， Niên
niên kim dạ,
月華如練， Nguyệt
hoa như luyện,
長是人千里。 Trường thị nhân thiên lý.
愁腸已斷無由醉。 Sầu trường dĩ đoạn vô do túy,
酒未到，先成淚。 Tửu vị đáo, tiên thành lệ.
殘燈明滅枕頭欹， Tàn đăng
minh diệt chẩm đầu y,
諳盡孤眠滋味。 Am tận cô miên tư vị.
都來此事， Đô
lai thử sự,
眉間心上， Mi
gian tâm thượng,
無計相迴避。 Vô kế tương hồi tỵ.
Chú Thích
1、Tên
từ điệu: Ngự Nhai hành, còn đọc là “Ngự Giai Hành”, gồm 78 chữ, chia làm 2 đoạn,
mỗi đoạn có 7 câu và 4 trắc vận. Cách luật:
B B
T T B
B T vận
X X T , B
X T vận
B B
B T T
B B cú
B T
B B B T vận
B B
B T cú
T B
B T cú
B T
B B T vận
B B
T T B
B T vận
T X
T, B B T vận
B B
B T T
B B cú
B T
B B B T vận
B B
T T cú
B B
B T cú
B T
B B T vận
B = bình thanh; T= trắc
thanh; X = bất luận; vận = vần; cú=hết câu
2、Bản
khác chép “Đọa 墮“ : rơi,
thay vì trụy 墜 cũng là rơi.
3、Hương
thế 香砌：thềm nhà có hoa rụng. Hương thế và ngọc thế thường được
dùng trong văn chương xưa để chỉ thềm nhà.
4、Hàn
thanh toái 寒聲碎：gió lạnh thổi lay động những lá rụng phát ra thanh âm.
5、Chân
châu 真珠：Trân châu 珍珠 = ngọc trai.
6、Thiên
đạm 天淡：bầu trời xanh trong không có mây.
7、Nguyệt
hoa 月華：nguyệt quang 月光 = ánh trăng.
8、Luyện 練：lụa trắng.
9、Vô do 無由：vô
pháp 無法 = không cách nào khác, không làm gì được; vô do tuý 無由醉 = câu
này có nghĩa là không cách nào hơn là say
10、Minh
diệt 明滅：lúc sáng lúc mờ, khi mờ khi tỏ.
11、Y欹：dựa
vào; chẩm đầu y 枕頭欹= dựa
vào gối.
12、Ám tận 諳盡：từng
trải qua, từng nếm qua.
13、Tư vị 滋味: mùi
vị.
14、Đô lai 都來：tóm
lại là, tính là.
15、Tâm thượng心上:
trong lòng, trong tim.
16、Hồi tỵ
迴避: cũng
đọc là hồi tịch = né tránh, to avoid, to withdraw.
Dịch
Nghĩa
Bài
từ theo điệu Ngự Nhai Hành của Phạm Trọng Yêm.
Ngày
Thu Nhớ chuyện xưa.
Tơi
bời lá rụng trên thềm hoa.
Đêm
vắng lặng, tiếng lạnh tan vỡ (xào xạc).
Rèm
châu cuốn lên, lầu ngọc trống không,
Trời
nhạt (trời trong xanh không mây) dải ngân hà dài tới đất (dài lê thê).
Hằng
năm đêm nay,
Ánh
trăng như lụa,
Mãi
mãi người ngàn dặm.
Ruột
sầu đã đứt, không cách gì hơn là say.
Rượu
chưa đến (uống), trước đã thành lệ.
Đèn
tàn mờ tỏ, dựa gối nằm.
Từng
nếm mùi vị giấc ngủ cô đơn.
Tóm
lại là việc này,
Giữa
hàng mi, trong lòng người. (chau mày và dằn vặt trong lòng khi phải suy nghĩ)
Không
có cách gì né tránh.
Phỏng
Dịch
Ngày
Thu Nhớ Xưa
Thềm
hoa tơi tả lá bay,
Đêm
về lạnh lẽo gió lay xạc xào.
Châu
liêm cuốn gọn lầu cao,
Trời
xanh, vắng lặng, chòm sao ngân hà.
Hằng
năm một buổi chiều tà,
Ánh
trăng như lụa, người xa dặm ngàn.
Lòng
buồn đứt đoạn vô vàn,
Tiêu
sầu mượn rượu thế gian thường tình.
Rượu
chưa uống, lệ long lanh,
Tàn
đăng mờ tỏ, nghiêng mình gối đêm.
Cô
đơn thay giấc hương điềm,
Hàng
mi tấc dạ nỗi niềm khôn khuây.
HHD 5- 2017
THU NHỚ NGƯỜI
Thu đến vàng bay mãi chẳng thôi
Gió đêm xao xác cuối chân trời
Trăng sao vằng vặc ngân hà chiếu
Thềm vắng nhìn hoa thấy ngậm ngùi
Mượn rượu tiêu sầu quên thế sự
Nhấp môi chưa chạm lệ tuôn rơi
Lạnh lùng giấc ngủ đơn côi quá
Nỗi niềm tấc dạ khó buông lơi
Bạch Nga
Bản Dịch của Lộc Bắc
Ngự Nhai Hành - Phạm Trọng
Yêm
1-
Thềm hoa tơi bời lá rơi rắc
Tiếng lạnh, đêm nghe xào xạc
Rèm châu cuốn, lầu ngọc vắng
tanh
Trời nhạt, ngân hà giáp đất
Tối nay thường lệ
Ánh trăng như lụa
Người mãi ngàn dặm khuất
Chỉ còn say, ruột sầu đã đứt
Rượu chưa vào, thành lệ luật
Đèn tàn, mờ lửa, dựa gối nằm
Nhiều đêm nếm mùi vị giấc ngủ
cô đơn
Việc này tóm lại
Mày chau, tim thắt
Vô phương tránh né gặp.
2-
Thềm hoa lá rụng tơi bời
Đêm nghe tiếng lạnh tuôn rơi
xạc xào
Rèm châu cuốn, lầu vắng cao
Trời quang lấp lánh ngàn sao
xuống trần
Như thường lệ, trăng lụa vân.
Người hoài vạn dặm khuất ngàn
áng mây
Ruột sầu đã đứt, nên say
Rượu dầu chưa uống, luật nay
đã ngầm
Đèn tàn hiu hắt gối nằm
Cô đơn nhiều giấc đã từng xa
nhau
Việc này tóm lại như sau
Vô phương né tránh, mày chau
nát hồn!
LB
Jul20
0 comments:
Post a Comment