Hoán Khê Sa - Lý Thanh Chiếu

浣溪沙 - 李清照  Hoán Khê Sa – Lý Thanh Chiếu 1

 

莫許杯深琥珀濃。Mạc hứa bôi thâm hổ phách nùng.

未成沈醉意先融。Vị thành trầm túy ý tiên dung.

疏鍾已應晚來風。Sơ chung dĩ ứng vãn lai phong.

 

瑞腦香消魂夢斷，Thụy não hương tiêu hồn mộng đoạn,

辟寒金小髻鬟鬆。Tích hàn kim tiểu kế hoàn tông.

醒時空對燭花紅。Tỉnh thời không đối chúc hoa hồng.

 

Chú Thích

1- Hoán Khê Sa 浣溪沙: còn đọc là “hoãn khê sa”, Nguyên là 1 khúc hát của Đường giáo phường 唐教坊, sau dùng làm tên từ bài. Tên khác là “Hoán khê sa 浣溪紗” và “Tiểu đình hoa 小庭花”, v.v. Bài này có 42 chữ, đoạn trước có 3 câu và 3 bình vận, đoạn sau có 3 câu và 2 bình vận. Cách luật:

 

X T X B X T B vận

X B X T T B B vận

X B X T T B B vận

 

X T X B B T T cú

X B X T T B B vận

X B X T T B B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Hổ phách 琥珀: rượu ngon có mầu như “hổ phách”.

3- Dung 融: tan chẩy.

4- Sơ chung 疏鍾: tiếng chuông thưa thớt.

5- Thụy não 瑞腦: một loại chất thơm như long não, hoặc là long não.

6- Hồn mộng 魂夢: hay mộng hồn 夢魂: cổ nhân cho rằng trong giấc mộng khi ngủ, linh hồn có thể ly khai thân thể, cho nên gọi giấc mộng là “mộng hồn 夢魂”.

7- Tích hàn 辟寒: trừ khử hàn khí, bản khác chép “Tích hàn 闢寒” cùng một ý nghĩa. Tích hàn kim 辟寒金: Tuơng truyền vào thời Tam quốc Ngụy Minh Đế 三国魏明帝, nước Côn Minh Quốc 昆明国 triều cống một con chim thường khạc ra vàng vụn như hạt gạo. Các cung nhân nhặt lấy làm đồ trang sức gọi là “Tích hàn kim 辟寒金”. Trong bài này chữ tích hàn kim ám chỉ đồ trang sức cài trên đầu như trâm 簪, thoa 钗.

8- Kế (kết) hoàn 髻鬟: búi tóc.

9- Tông 鬆: lỏng lẻo. Bản khác chép “Tông 松” cùng một ý nghĩa.

10- Chúc hoa 燭花 và đăng hoa 燈花: cái bấc nến, đèn sau khi cháy tạo ra hình thù như hoa. Chữ này cũng chỉ ngọn lửa nến hay ngọn lửa đèn.

 

Dịch Nghĩa

Chớ nên nói chén rượu quá sâu, rượu mầu hổ phách quá nồng,

Chưa thành say khướt mà ý đã tan chẩy.

Tiếng chuông thưa thớt vọng lại đã ứng hòa với gió chiều.

 

(Trong đêm) tỉnh giấc nghe mùi long não tan (trong lư hương),

Cái kim thoa cài tóc nhỏ bé làm búi tóc lỏng ra.

Tỉnh giấc (cô đơn tịch mịch) chỉ nhìn hoa bấc nến đỏ hồng.

 

Phỏng Dịch

Hoán Khê Sa

 

Đừng để chén sâu rượu quý nồng,

Chưa thành túy lúy ý mông lung.

Chuông thưa đáp ứng gió chiều xông.

 

Thụy não tỏa hương hồn mộng đoạn,

Kim thoa nhỏ bé tóc bồng tung.

Tỉnh ra diện đối nến hoa hồng.

 

HHD 09-2021