績女 Tích Nữ, Liêu Trai Chí Dị

聊齋志異, 撰者蒲松齡

             

Liêu Trai Chí Dị, soạn giả: Bồ Tùng Linh

Một bà quả phụ được sự giúp đỡ của 1 nữ hồ ly mới quen, không giữ được chữ tín, đã tiết lộ thân phận của bạn mình với người khác. Một Nho sinh đã bán hết sản nghiệp để lo lót xin được gặp mỹ nữ. Trong khi gặp gỡ Nho sinh khẳng định chỉ muốn được chiêm ngưỡng dung nhan người đẹp mà không có ý gì khác. Tiêu phí cả sản nghiệp của mình chỉ để gặp gỡ ngắn ngủi 1 lần thôi sao?  Sau đó Nho sinh để lại 1 bài thơ tỏ ý muốn được hưởng thụ sắc hương của mỹ nhân thì dù có chết cũng vui lòng. Đối với 1 số thiếu nữ thì đây là tấm chân tình làm đầu cầu cho nhân duyên. Một lần sa ngã phải chịu nghiệp chướng về sau. Đối với thiếu nữ khác thì đây là những lời sàm sở chọc ghẹo làm tổn hại danh dự của nữ nhân. Muốn thoát khỏi tình trường thì phải cương quyết đoạn tuyệt.   

Tích Nữ: Cô Gái Đánh Sợi. Dịch giả Hoàng Hồ

Huyện Thiệu Hưng (Nay là thị trấn Thiệu Hưng, tỉnh Chiết Giang, TH) có bà quả phụ ban đêm đánh sợi, bỗng một cô gái đẩy cửa bước vào, cười nói:

"Lão bà không mệt sao?"

Nhìn xem thấy thiếu nữ khoảng 18, 19 tuổi, dung mạo tú mỹ, mặc áo dài lộng lẫy. Bà lão kinh sợ hỏi:

"Cô ở đâu tới?"

Cô gái nói: "Thương bà cô độc ở 1 mình, nên tới làm bạn".

Bà lão nghi là hầu thiếp nhà quyền quý đi trốn nên cật vấn mãi. Cô gái nói:

"Bà đừng sợ, thiếp cô đơn cũng như bà vậy. Tôi yêu bà trong sạch nên đến ở chung, cả hai sẽ không cô tịch nữa, chẳng phải tốt đẹp sao?"

Bà lại nghi là hồ, vẫn còn do dự. Cô gái bèn lên dàn khung thay bà đánh sợi, nói:

"Bà đừng lo, kiểu sinh hoạt này, thiếp làm rất giỏi, nhất định không phiền đến cơm nước của bà đâu."

Bà thấy cô gái ôn nhu khả ái bèn an tâm. Đêm khuya, cô gái nói với bà rằng:

"Đem lại chăn gối còn để ngoài cửa, khi nào bà đi giải thì phiền mang vào hộ."

Bà đi ra quả thấy một gói áo. Cô gái mở ra trải trên giường, không biết làm bằng loại gấm thêu nào mà hương thơm không gì bì kịp. Bà cũng trải chăn ra cùng cô gái chung giường. Cô gái vừa cởi áo thì hương thơm lạ đầy nhà.

Khi ngủ, bà trộm nghĩ: gặp giai nhân như thế này, rất tiếc mình không phải đàn ông.

Cô gái ở gối bên cười nói: "Bà đã bẩy mươi còn nghĩ bậy sao?"

Bà nói: "Không có."

Cô gái nói: "Đã không nghĩ bậy, sao muốn làm đàn ông?"

Bà càng biết là hồ, sợ quá. Cô gái lại cười nói:

"Muốn làm đàn ông, sao trong lòng lại sợ ta vậy?"

Bà càng sợ thêm, run đến rung giường. Cô gái nói:

"Ôi! Mật to bằng ngần ấy, còn muốn làm đàn ông! Nói thực cho bà biết: ta thật là người tiên, nhưng không làm hại bà. Song bà phải kín miệng, quần áo cơm nước sẽ sung túc."

Bà dậy sớm, vái ở dưới giường. Cô gái đưa tay kéo bà lên, tay béo mềm như mỡ, hương nóng tỏa ra; vừa đụng vào người, cảm thây da thịt khoan khoái. Bà trong lòng rung động, lại suy nghĩ lung tung. Cô gái cười nói:

"Bà lão ơi, vừa mới run lật bật, con tim lại muốn đi đâu nữa? Giả như bà là đàn ông thì sẽ chết vì tình."

Bà nói: "Giả như là đàn ông, đêm nay không chết sao được!"

Do vậy 2 tấm lòng hòa hợp, ngày cùng làm việc. Xem sợi cô gái làm, đều mịn sáng láng, khi dệt thành vải thì óng ánh như gấm, giá cả thường tăng gấp ba. Khi bà đi vắng thì khóa cửa lại; có người thăm bà thì tiếp ở phòng riêng.

           Ở nửa năm, không ai biết. Sau Bà lão dần dần tiết lộ cho người thân quen. Trong xóm chị em đều nhờ bà xin cho gặp.

Cô gái trách cứ:

"Bà không cẩn thận lời nói, ta sẽ không ở đây lâu."

Bà hối hận đã lỡ lời, vô cùng tự trách. Những người xin gặp ngày càng đông. Đến nỗi có người dùng quyền thế bức bách. Bà khóc lóc phân trần. Cô gái nói:

"Như các vị bạn gái, gặp cũng không hại gì. Sợ có bọn đàn ông khinh bạc, mình sẽ bị họ suồng sã cợt nhả."

Bà lão lại cầu khẩn, cô gái mới hứa cho. Ngày hôm sau, bà già con gái mang hương khói đến liên tục không ngừng trên đường. Cô gái chán phiền toái, không nói chuyện với ai bất kể sang hèn, chỉ yên lặng ngồi thẳng nghe lời họ chiêm ngưỡng mà thôi.

             Thiếu niên trong làng nghe cô gái đẹp, thần hồn khuynh đảo, đều bị bà lão cự tuyệt. Có Phí sinh là danh sĩ trong huyện, đem cả gia sản, dùng nhiều tiền dụ dỗ bà lão. Bà bằng lòng sẽ xin dùm. Cô gái đã biết việc này, trách rằng:

"Bà bán ta chăng?"

Bà lão quỳ xuống tự nhận sai trái. Cô gái nói:

"Bà tham tiền hối lộ, tôi cảm cái si tình, có thể gặp 1 lần. Nhưng duyên phận đã hết.."

Bà lão lại lạy lục. Cô gái hẹn ngày mai.

              Sinh nghe nói, vui tươi, sắm hương nến đem đến, vào nhà vái dài. Cô gái ở trong màn nói chuyện, hỏi:

"Ông phá sản để gặp nhau, có điều gì dậy bảo thiếp?"

Sinh nói: "Thực không dám có gì khác, chỉ nhân vì được nghe truyền tụng về Vương Chiêu Quân, Tây Thi mà chưa được thấy. Nếu không chê tôi là ngu độn phàm tục, cho tôi được mở tầm mắt thì tôi mãn nguyện rồi. Còn như việc họa phúc thì đã có số trời, tôi không quan tâm."

Chợt thấy trong màn vải, dung nhan sáng ngời chiếu lộ ra, mi xanh môi đỏ đều hiện rõ tựa như không có màn ngăn cách vậy. Sinh ý loạn hồn bay, bất giác nghiêng mình vái lậy. Lậy xong đứng dậy thì cái màn đã dầy nặng, nghe tiếng nói mà không thấy gì. Trong lúc tiếc nuối chưa nhìn thấy hạ thể của cô gái. Bất chợt ở phần dưới của cái màn, nhìn thấy đôi chân đi hài thêu mũi cong nhỏ không hơn nắm tay. Phí sinh lại vái lậy. Trong màn nói ra:

"Ông về nghỉ! Thiếp đã mệt rồi."

               Bà giữ sinh ở phòng khác, pha trà mời uống. Sinh đề 1 bài từ trên vách theo điệu Nam Hương tử:

                 

                   "Ẩn ước họa liêm tiền,

                   Tam thốn lăng ba ngọc duẩn tiêm.

                   Điểm địa phân minh liên biện lạc, tiêm tiêm.

                   Tái trước trùng đài cánh khả liên.

                   Hoa sấn phụng đầu loan,

                   Nhập ác ưng tri nhuyễn tự miên.

                   Đản nguyện hóa vi hồ điệp khứ, quần biên.

                   Nhất khứu dư hương tử diệc điềm."

Dịch nghĩa:

                   Thấp thoáng trước tấm màn có vẽ hoa,

                   Ba tấc bàn chân nhọn. (do bó chân mà thành nhọn)

                   Chấm đất rõ ràng cánh hoa sen rụng, thon thon.

                   Thêm nữa, đi hài cao gót thì càng dễ thương.

                   Từ hoa nhô ra cái đầu chim phụng cong (mũi hài)

                   Vào tầm tay nắm nên biết mềm như bông.

                   Nguyện hóa thành bướm bay đến bên y phục.

                   Ngửi mùi hương thừa dù chết cũng ngọt ngào.

Dịch Thơ:

                   Trước màn hoa ẩn ước,

                   Ba tấc chân thon thon.

                   Chạm đất phân minh bước,

                   Hoa sen in dấu mòn.

                   Gót cao thêm khả ái,

                   Đầu phụng mũi hài cong.

                   Ước gần bên ấp ủ,

                   Mềm mại tựa như bông.

                   Nguyện thành con bướm lượn,

                   Bay đến bên y thường.

                   Tấm thân dù phải nát,

                   Dịu ngọt chút dư hương.

                 

Thơ dịch của Lộc Bắc

 1-

Thoáng trước rèm in tranh

Chân nhỏ ba tấc bước thật xinh

Dấu chân trên đất- cánh sen rời thon thon

Hài nhọn mang vào nét đẹp hơn

Đầu phụng mũi hài cong

Được sờ đoan chắc mướt tựa bông

Xin nguyện hóa bướm sẽ bay đến quần hồng

Thoáng ngửi hương thừa chết cũng xong!

2-

Phất phơ rèm trướng in hoa

Chân thon ba tấc thướt tha một miền

Dấu lưu trên đất - cánh  sen

Gót cao thêm đẹp nhãn tiền trắng trong

Mũi hài đầu phụng cong cong

Được sờ chắc hẳn như bông mượt mà

Ước mong hóa bướm - quần là

Hương thừa thoáng ngửi ra ma ngọt ngào!!

Lộc Bắc  Jun2018

                 

          Đề xong bèn đi. Cô gái xem thơ không vui, nói với bà lão: "Lời ta nói duyên phận đã hết, hôm nay quả không sai."

Bà quỳ xuống đất chịu tội. Cô gái nói:

"Tội không phải hoàn toàn tại bà. Ta ngẫu nhiên sa vào nghiệp tình, đem sắc đẹp cho người xem, nên bị bài từ dâm đãng ô nhục. Việc này tự ta chuốc lấy, không oán trách gì bà. Nếu không sớm ra đi, sợ bị hãm thân vào hố tình, đời kiếp không ra được."

Bèn hành trang đi ra. Bà đuổi theo giữ lại, chớp mắt đã mất hút.

        

                                    

績女 Tích Nữ: Nguyên văn Phiên âm

                                   

　　　紹興有寡媼夜績，忽一少女推扉入，笑曰：「老姥

Thiệu Hưng hữu quả ảo dạ tích, hốt nhất thiếu nữ thôi phi nhập, tiếu viết: " Lão mỗ                         

無乃勞乎？」視之，年十八九，儀容秀美，袍服炫麗。媼

vô  nãi lao hồ?" Thị chi, niên thập bát cửu, nghi dung tú mỹ, bao phục huyễn lệ. Ảo                       

驚問：「何來？」女曰：「憐媼獨居，故來相伴。」媼疑 

kinh vấn: "Hà lai?" Nữ viết: "Liên ảo độc cư, cố lai tương bạn." Ảo nghi                     

為侯門亡人，苦相詰。女曰：「媼勿懼，妾之孤，亦猶媼

vi hầu môn vong nhân, khổ tương cật. Nữ viết: "Ảo vật cụ, thiếp chi cô, diệc do ảo

也。我愛媼潔，故相就，兩免岑寂，固不佳耶？」媼又疑

dã. Ngã ái ảo khiết, cố tương tựu, lưỡng miễn sầm tịch, cố bất giai da?" Ảo hựu nghi             

為狐，默然猶豫。女竟升床代績。曰：「媼無憂，此

vi hồ, mặc nhiên do dự. Nữ cánh thăng sàng đại tích. Viết: "Ảo vô ưu, thử                                  

等生活，妾優為之，定不以口腹相累。」媼見其溫婉可

đẳng sinh hoạt, thiếp ưu vi chi, định bất dĩ khẩu phúc tương lũy." Ảo kiến kỳ ôn uyển                   

愛，遂安之。夜深，謂媼曰：「攜來衾枕，尚在門外，出              khả  ái, toại an chi. Dạ thâm, vị ảo viết: "Huề lai khâm chẩm, thượng tại môn ngoại,

溲時，煩捉之。」媼出，果得衣一裹。女解陳榻上，不知

xuất sưu thời, phiền tróc chi". Ảo xuất, quả đắc y nhất lỏa. Nữ giải trần tháp thượng,

是何等錦繡，香滑無比。媼亦設布被，與女同榻。羅衿甫

bất tri thị hà đẳng cẩm tú, hương hoạt vô tỷ. Ảo diệc thiết bố bị, dữ nữ đồng tháp. La               

解，異香滿室。既寢，媼私念：遇此佳人，可惜身非男

khâm phủ giải, dị hương mãn thất. Ký tẩm, ảo tư niệm: Ngộ thử giai nhân, khả              

子。女子枕邊笑曰：「姥七旬，猶妄想耶？」媼曰：「無

tích thân phi nam tử. Nữ tử chẩm biên tiếu viết: "Mỗ thất tuần, do vong tưởng da?"                              

之。」女曰：「既不妄想，奈何欲作男子？」媼愈知為

Ảo viết: "Vô chi." Nữ viết: "Ký bất vọng tưởng, nại hà dục tác nam tử?" Ảo dũ tri                        

狐，大懼。女又笑曰：「願作男子，何心而又懼我耶？」

vi hồ, đại cụ. Nữ hựu tiếu viết: "Nguyện tác nam tử, hà tâm nhi hựu cụ ngã da?"

媼益恐，股戰搖床。女曰：「嗟乎！膽如此大，還欲作男

Ảo ích khủng, cổ chiến dao sàng. Nữ viết: "Ta hồ! Đảm như thử đại, hoàn dục tác

子！實相告：我真仙人，然非禍汝者。但須謹言，衣食自

nam tử! Thực tương cáo: Ngã chân tiên nhân, nhiên phi họa nhữ giả. Đản tu cẩn ngôn,              

足。」媼早起，拜於床下。女出臂挽之，臂膩如脂，

y thực tự túc." Ảo tảo khởi, bái ư sàng hạ. Nữ xuất tý vãn chi, tý nị như chi,                  

熱香噴溢；肌一著人，覺皮膚鬆快。媼心動，復涉遐想。

nhiệt hương phún dật; cơ nhất trước nhân, giác bì phu tông khoái. Ảo tâm động, phục

女哂曰：「婆子戰慄纔止，心又何處去矣！使作丈夫，當

thiệp hà tưởng. Nữ sẩn viết: “Bà tử chiến lật tài chỉ, tâm hựu hà xứ khứ hỹ! Sử tác

為情死。」媼曰：「使是丈夫，今夜那得不死！」由是兩

trượng phu, đương vi tình tử.” Ảo viết: “Sử thị trượng phu, kim dạ na đắc bất tử!” Do

心浹洽，日同操作。視所績，勻細生光，織為布，晶瑩如

thị lưỡng tâm tiếp hợp, nhật đồng thao tác. Thị sở tích, quân tế sinh quang, chức vi bố,

錦，價較常三倍。媼出，則扃其戶；有訪媼者，輒於他室

tinh oanh như cẩm, giá giảo thường tam bội. Ảo xuất, tắc quynh kỳ hộ; hữu phỏng ảo

應之。

giả triếp ư tha thất ứng chi.

居半載，無知者。後媼漸洩於所親，里中姊妹行皆託媼以

Cư bán tải, vô tri giả. Hậu ảo tiệm tiết ư sở thân, lý trung tỷ muội hành giai thác ảo dĩ

求見。女讓曰：「汝言不慎，我將不能久居矣。」媼悔失

cầu kiến. Nữ nhượng viết: “Nhữ ngôn bất thận, ngã tương bất năng cửu cư hỹ.” Ảo

言，深自責；而求見者日益眾，至有以勢迫媼者。媼涕泣

hối thất ngôn, ngôn, thâm tự trách; nhi cầu kiến giả nhật ích chúng, chí hữu dĩ thế

自陳。女曰：「若諸女伴，見亦無妨；恐有輕薄兒，將見

bách ảo giả. Ảo thế khấp tự trần. Nữ viết: “Nhược chư nữ bạn, kiến diệc vô phưởng;

狎侮。」媼復哀懇，始許之。越日，老媼少女，香煙相屬

khủng hữu khinh bạc nhi, tương kiến hiệp vũ.” Ảo phục ai khẩn thủy hứa chi. Việt

於道。女厭其煩，無貴賤, 悉不交語，惟默然端坐，以

nhật, lão ảo thiếu nữ, hương yên tương thuộc ư đạo. Nữ yếm kỳ phiền, vô quý tiện, tất

聽朝參而已。

bất giao ngữ, duy mặc nhiên đoan tọa, dĩ thính triều tham nhi dĩ.                                                            

鄉中少年聞其美，神魂傾動，媼悉絕之。有費生者，邑之

Hương trung thiếu niên văn kỳ mỹ, thần hồn khuynh động, ảo tất tuyệt chi. Hữu Phí

名士，傾其產，以重金啗媼。媼諾, 為之請。女已知之，責

sinh giả, ấp chi danh sĩ, khuynh kỳ sản, dĩ trọng kim đạm ảo. Ảo nặc, vi chi thỉnh. Nữ

曰：「汝賣我耶？」媼伏地自投。女曰：「汝貪其賂，我

dĩ tri chi, trách viết: “Nhữ mại ngã da?" Ảo phục địa tự đầu. Nữ viết: “Nhữ tham kỳ

感其癡，可以一見。然而緣分盡矣。」媼又伏叩。女約以

lộ, ngã cảm kỳ si, khả dĩ nhất kiến. Nhiên  nhi duyên phận tận hỹ.” Ảo hựu phục

明日。

khấu. Nữ ước dĩ minh nhật.  

生聞之，喜，具香燭而往，入門長揖。女簾內與語，問：

 Sinh văn chi, hỷ, cụ hương chúc nhi vãng, nhập môn trường ấp. Nữ liêm nội dữ

「君破產相見，將何以教妾也？」生曰：「實不敢他有所

ngữ, vấn: “Quân phá sản tương kiến, tương hà dĩ giáo thiếp dã?" Sinh viết “Thực bất

干，祗以王嬙、西子，徒得傳聞，如不以冥頑見棄，俾得

cảm tha hữu sở can, chi dĩ Vương tường, Tây tử, đồ đắc truyền văn, như bất dĩ minh

一闊眼界，下願已足。若休咎自有定數，非所樂聞。」

ngoan kiến khí, tỷ đắc nhất khoát nhãn giới, hạ nguyện dĩ túc. Nhược hưu cữu tự hữu                                       忽見布幕之中，容光射露，翠黛朱櫻，無不畢現，似無簾

định số, phi sở lạc văn.” Hốt kiến bố mạc chi trung, dung quang xạ lộ, thúy đại chu

幌之隔者。生意眩神馳，不覺傾拜。拜已而起，則厚幙

anh, vô bất tất hiện, tự vô liêm hoảng chi cách giả. Sinh ý huyễn thần trì, bất giác

沉沉，聞聲不見矣。悒悵間，竊恨未睹下體；俄見簾下繡 

khuynh bái. Bái dĩ nhi khởi, tắc hậu mạc trầm trầm, văn thanh bất kiến hỹ. Ấp trướng

履雙翹，瘦不盈指。生又拜。簾中語曰：「君歸休！妾體

gian, thiết hận vị đổ hạ thể; nga kiến liêm hạ tú lý song kiều, sấu bất doanh chỉ.   

惰矣！」

Sinh hựu bái. Liêm trung ngữ viết: “Quân quy hưu! Thiếp thể nọa hỹ!”                                                                                                                                                                                

                                                  

媼延生別室，烹茶為供。生題「南鄉子」一調於壁云：

Ảo diên sinh biệt thất, phanh trà vi cung. Sinh đề “Nam hương tử” nhất điệu ư bích vân:

「隱約畫簾前，三寸凌波玉筍尖.

“Ẩn ước họa liêm tiền, Tam thốn lăng ba ngọc duẩn tiêm.                                                           

點地分明蓮瓣落，纖纖. 再著重臺更可憐。

Điểm địa phân minh liên biện lạc, tiêm tiêm. Tái trước trùng đài cánh khả liên.                                                                        

                                              

花襯鳳頭彎，入握應知軟似綿.

Hoa sấn phụng đầu loan, Nhập ác ưng tri nhuyễn tự miên.                                                        

但願化為蝴蝶去，裙邊，一嗅餘香死亦甜。」

Đản nguyện hóa vi hồ điệp khứ, quần biên, Nhất khứu dư hương tử diệc điềm”.                                   

題畢而去。女覽題不悅，謂媼曰：「我言緣分已盡，今不

Đề tất nhi khứ. Nữ lãm đề bất duyệt, vị ảo viết: “Ngã ngôn duyên phận dĩ tận, kim bất

妄矣。」媼伏地請罪。女曰：「罪不盡在汝。我偶墮情

vọng hỹ”. Ảo phục địa thỉnh tội. Nữ viết: “Tội bất tận tại nhữ. Ngã ngẫu đọa tình                         

障，以色身示人，遂被淫詞污褻，此皆自取，於汝何尤。

chướng, dĩ sắc thân thị nhân, toại bị dâm từ ô tiết, thử giai tự thủ, ư nhữ hà vưu.

若不速遷，恐陷身情窟，轉劫難出矣。」遂襆被出。媼追

Nhược bất tốc thiên, khủng hãm thân tình quật, chuyển kiếp nan xuất hỹ.” Toại bộc bị

挽之，轉瞬已失。

xuất. Ảo truy vãn chi, chuyển tước dĩ thất.

Chú Thích

1. Thiệu Hưng紹興: nay là thị trấn Thiệu Hưng, tỉnh Triết Giang, TH.

2. Tích績：đánh vỏ cây gai thành sợi.

3. Mỗ, Mẫu姥（mǔ母）：tiếng tôn xưng phụ nữ lớn tuổi。

4. Hầu môn vong nhân侯門亡人：hầu, thiếp nhà quyền quý bỏ trốn.

5. Cô孤：cô đơn, cô độc.

6. Sầm tịch岑寂：tịch mịch, cô tịch.

7. Tương tựu相就: kháo cận, thân cận.

8. Cố固：khởi 豈=há, nan đạo 難道=chẳng lẽ.

9. Thăng sàng升床: ngồi lên dàn khung đánh sợi.

10. Ưu vi優為: làm giỏi.

11. Bất dĩ khẩu phúc tương lũy不以口腹相累：Không làm phiền về vấn đề ăn uống.

12. Xuất sưu出溲: đi giải, đi ngoài, ra ngoài đi tiểu.

13. Tróc捉：đề提: cầm, xách.

14. La khâm羅衿：La y y khâm羅衣衣襟: quần áo lụa.

15. Phủ giải甫解: vừa mới cởi.

16. Tiên nhân仙人: tiếng gọi khéo loài hồ ly đã tu luyện thành tinh.

17. Sử使, sử thị使是: giả nhược, giả như, giả sử, tức sử.

18. Tiếp hợp浹洽：dung hợp融洽, hợp với nhau.

19. Quynh hộ扃戶: đóng cửa.

20. Hành giai 行皆: đều, hành dùng làm trợ từ.

21. Nhượng讓：trách cứ.

22. Việt nhật越日: minh nhật明日, dực nhật翌日, đệ nhị thiên第二天: ngày hôm sau.

23. Nhật ích chúng日益眾: ngày càng đông.

24. Hiệp vũ狎侮: lời nói cử chỉ khinh mạn, trêu chọc lả lơi.

25. Tương thuộc相屬: liên tục không ngừng.

26. Triều tham朝參: triều bái, lễ bái.

27. Si癡 = 痴: mê luyến, si tình = mê luyến tình ái.

28. Tha hữu sở can他有所干: có cái gì khác.

29. Chi dĩ祗以: chỉ nhân vì.

30. Vương tường, Tây tử王嬙,西子: Vương Chiêu Quân, Tây thi

31. Đồ đắc徒得: chỉ được

32. Minh ngoan冥顽：ngu độn

33. Hưu cữu休咎: cát hung, họa phúc.

34. Lạc văn樂聞: lạc ý thính tùng樂意聽從: vui vẻ nghe theo.

35. Phi sở lạc văn非所樂聞: tự mình không quan tâm.

36. Thúy đại chu anh翠黛朱樱：mày xanh môi đỏ.

37. Hạ thể下體：hạ thân下身: nửa phần dưới của thân thể.

38. Tú lý 繡履: hài thêu.

39. Kiều翹: vểnh lên. Tú lý song kiều 繡履雙翹: 2 chiếc hài thêu mũi nhọn cong vểnh lên.

40. Nam hương tử 南鄉子： nguyên là bài hát của Đường giáo phường. Sau này dùng làm tên từ điệu, có đơn điệu, song điệu. Trong truyện này, bài từ là song điệu, gồm 56 chữ, mỗi đoạn có 5 câu, 4 bình vận.

T  T  T  B  B vận     B  T  B  B  T  T  B vận

B  T  T  B  B  T  T cú    B  B vận      B  T  B  B  T  T  B vận

    

B  T  T  B  B vận     T  T  B  B  T  T  B vận

T  T  T  B  B  T  T cú     B  B vận      T  T  B  B  T  T  B vận

41. Ẩn ước隐约: thấp thoáng, ẩn hiện.

42. Họa liêm畫簾: màn che có vẽ hình

43. Lăng ba凌波: sóng nước lăn tăn.Tảo Thực曹植đời Tam Quốc có viết trong bài Lạc Thần Phú洛神赋: Lăng ba vi bộ ,  La mạt sinh trần 凌波微步，羅袜生塵 = (Lạc thần) bước trên mặt nước, dưới đôi tất lụa sinh ra những (đợt sóng lăn tăn tựa như) bụi. Lạc thần  洛神 = Lạc thủy nữ thần洛水女神 =vợ của long vương ngự trị sông Hoàng Hà. Lăng ba vi bộ = bước nhỏ nhẹ trên sóng nước, hình dung mỹ nữ bước đi nhẹ nhàng.

44. Ngọc duẩn玉筍: măng (của cây tre) bằng ngọc, ám chỉ ngón tay mỹ nữ, bàn chân nhỏ nhắn do tục lệ bó chân tạo thành. Lăng ba ngọc duẩn 凌波玉筍 chỉ phụ nữ thời xưa có bàn chân nhỏ nhọn đi hài có mũi cong. ( Tục bó chân gọi là khỏa túc裹足 hay triền túc 纏足). Câu này cũng được dùng để vịnh chân mỹ nữ.

45. Điểm địa點地: đặt chân lên mặt đất.  

46. Liên biện蓮瓣: Cánh hoa sen, được ví với dấu chân mỹ nữ.

47. Điểm địa phân minh liên biện lạc點地分明蓮瓣落: dấu chân đi trên đất như những cánh hoa sen rơi rụng. Cổ văn ca tụng bước đi của bà Phan Ngọc Nhi潘玉兒, vợ vua Nam Tề 南 齊là: Bộ bộ sinh liên hoa步步生蓮花= từng bước đi sinh ra hoa sen.

48. Tiêm tiêm 纖纖: hình dung thon thon, nhỏ nhắn,  tiêm tế đẹp đẽ.

49. Trùng đài重臺: tức trùng đài lý重臺履: hài cao gót của phụ nữ thời xưa. Trong bài thơ Mộng du xuân梦游春của Nguyên Chẩn 元稹đời Đường có câu:  Kim túc trùng đài lý金蹙重臺屨 = dùng sợi vàng thêu lên hài cao gót.

50. Tái trước trùng đài cánh khả liên再著重臺更可憐: Thêm nữa nếu đi hài cao gót thì càng dễ thương hơn.

51. Sấn襯: nhô ra, thò ra, lộ ra.

52. Phụng đầu鳳頭：đầu chim phụng.

53. Hoa sấn phụng đầu花襯鳳頭彎: Từ trong đám hoa nhô ra cái đầu chim phụng cong. Ở đây chỉ phụng đầu hài鳳頭鞋: hài thêu hoa, đầu mũi hài có thêu chim phụng.

54. Loan彎: cong, uốn cong, dùng chỉ vật có hình cong.

55. Nhập ác入握: vào trong tầm tay nắm.  

56. Nhập ác ưng tri nhuyễn tự miên入握應知軟似綿: ý nói giả như có dịp được thân cận thì phải thấy chân nàng mềm như bông. (tưởng tượng bàn chân tích nữ mềm mại).

57. Đản nguyện hóa vi hồ điệp khứ quần biên 但願化為蝴蝶去，裙邊: xin nguyện được hóa thành con bươm bướm bay đến bên y phục nàng.

58. Nhất khứu dư hương tử diệc điềm 一嗅餘香死亦甜: ngửi mùi hương thơm từ thân thể nàng thì chết cũng cảm thấy ngọt ngào.

59. Tình chướng情障：nghiệp chướng do tình ái tạo thành.

60. Sắc thân色身: thân thể mà mắt ta có thể nhìn thấy, ý nói sắc diện (chữ  của nhà Phật).

61. Ô tiết污褻：tiết độc nhi ô uế褻瀆而污秽 bị khinh nhờn chọc ghẹo mà làm cho ô uế.

62. Vưu尤：oán hận.怨恨。

63. Chuyển kiếp轉劫: chuyển từ kiếp này sang kiếp khác.

64. Bộc bị襆被: chuẩn bị hành trang, khăn gói.

Read More

嬰寧 Anh Ninh, Liêu Trai Chí Dị

聊齋志異, 撰者蒲松齡

             

Liêu Trai Chí Dị: Soạn giả Bồ Tùng Linh

Anh Ninh (Việt văn). Dịch giả: Hoàng Hồ

Lời dịch giả: Ngô ảo (bà cụ họ Ngô), lấy chồng họ Tần, không sinh con. Sau khi ảo mất, ông Tần dan díu với hồ ly, sinh con gái đặt tên là Anh Ninh. Lúc Anh Ninh còn bé thì ông Tần cũng mất. Mẹ Anh Ninh đi tái giá. Ảo hiển hiện linh thiêng để nuôi Anh Ninh cho đến khi khôn lớn. Khi Anh Ninh ra đi với người chồng tương lai thì ảo đứng tựa cửa trông theo đến mãi tận xa xa. Tấm lòng của ảo thật quý lắm thay! Thế gian đã có mấy người?

          Còn như Vương sinh chỉ gặp mỹ nhân Anh Ninh có một lần mà tương tư sinh bệnh thừa chết thiếu sống. Trong tâm tư của Vương sinh thì chỉ mình Anh Ninh mới là phối ngẫu của mình. Chuyện này hẳn phải do duyên tiền kiếp chú định vậy.

Hoàng Hồ 2018.

Vương tử Phục, người huyện La Điếm thuộc đất Cử, mồ côi cha từ nhỏ, rất thông minh, 14 tuổi được vào học trường huyện. Mẹ sinh rất yêu mến, bình thường không cho đi chơi vùng đồng quê. Sinh đã đính hôn với cô gái họ Tiêu. Nhưng chưa cưới thì cô gái chết yểu vì vậy việc tìm vợ chưa thành tựu.

          Vào hội thượng nguyên, có người con cô cậu là Ngô sinh rủ Vương sinh đi ngắm cảnh. Vừa mới đến ngoài làng thì gia bộc của nhà người cậu đến đón Ngô sinh về. Sinh thấy thiếu nữ đi chơi rất đông nhiều tựa mây, thừa hứng đi chơi một mình. Có một nữ lang dắt theo nữ tỳ, tay cầm 1 nhánh hoa mai, dung hoa tuyệt thế, nét mặt tươi cười. Sinh chăm chú nhìn không dời mắt, quên cả lễ độ. Cô gái đi vượt lên vài bước, nhìn nữ tỳ nói:

          "Cái anh nhãi này, mắt nhìn chòng chọc như giặc!"

          Nàng ném hoa xuống đất, vừa cười nói đi mất.

Sinh nhặt nhánh hoa ngẩn ngơ, thần hồn thẫn thờ, buồn rầu bỏ về.

Đến nhà, sinh cất hoa dưới gối, vùi đầu mà ngủ, không nói cũng không ăn. Mẹ sinh lo lắng, lễ bái cho tai qua nạn khỏi thì bệnh càng nặng da thịt suy giảm nhanh chóng. Y sư chẩn mạch, cho thuốc uống để phát tán chân hỏa trong người. Sinh thì lúc tỉnh lúc mê, mẹ vỗ về hỏi nguyên do, sinh chỉ yên lặng không đáp.

          Vừa lúc Ngô sinh đến, mẹ nhờ bí mật gạn hỏi. Ngô đến trước giường, sinh nhìn thấy Ngô thì rơi nước mắt. Ngô bèn an ủi, lựa lời hỏi kỹ. Sinh kể hết chuyện thật và nhờ nghĩ kế hộ. Ngô cười nói:

"Anh cũng ngốc thôi! Ý nguyện này có gì khó thành đâu? Tôi sẽ thay anh hỏi cho ra. Đi bộ ở cánh đồng thì không phải con nhà thế gia. Nếu cô ấy chưa gả cho ai thì việc sẽ tốt đẹp. Nếu không, cứ đưa lễ thật hậu, đoán chắc sẽ được ưng thuận. Nhưng anh phải khỏi bệnh đã, thành sự do tôi."

          Sinh nghe nói bất giác tươi tỉnh. Ngô đi ra nói với mẹ, hãy đi tìm chỗ ở của cô gái. Nhưng đã dò hỏi khắp nơi mà không thấy tung tích. Mẹ rất lo lắng, không còn kế nào cả. Nhưng sau khi Ngô đi, sắc diện của sinh dần tươi ra, ăn uống cũng hơi tiến bộ. Vài ngày sau Ngô lại đến. Sinh hỏi việc lo toan, Ngô nói dối rằng:

          "Đã tìm được rồi. Tôi tưởng ai, hóa ra con gái của cô tôi, tức là em con dì của anh. Hiện nay còn chờ ngưởi dạm hỏi. Tuy là họ hàng với nhau có điều cấm kỵ trong hôn nhân, mình cứ nói tình thật với họ thì không có gì không hài hòa cả."

          Sinh vui mừng ra mặt, hỏi:

          "Ngụ ở đâu vậy?"

Ngô dối rằng:

          "Trong dãy núi phía tây nam, từ đây đi khoảng hơn 30 dặm."

          Sinh lại dặn dò tới lui. Ngô ưỡn ngực nhận lo liệu rồi đi.

          Sinh do vậy ăn uống dần gia tăng. Vài ngày thì bình phục. Dò xem nhánh hoa ở dưới gối, hoa tuy khô nhưng chưa tàn rụng. Sinh ngưng thần ngắm hoa như thấy người vậy.

          Trách Ngô không đến, sinh cắt giấy viết thiếp mời. Ngô ầm ừ thoái thác không chịu đến. Sinh giận dỗi bứt rứt không vui. Mẹ lo sinh bị bệnh lại, vội vàng bàn chuyện hôn nhân nhưng sinh lắc đầu không muốn, chỉ ngày ngày mong Ngô. Ngô càng không thấy đâu, Sinh càng oán hận. Nghĩ lại 30 dặm không xa, việc gì phải ỷ lại vào người khác? Sinh cất cành hoa mai vào tay áo, bực tức tự ra đi, người nhà không hề biết.

          Vò võ đi bộ 1 mình, không có ai để hỏi đường, sinh chỉ nhắm hướng núi phía nam đi tới. Ước chừng hơn 30 dặm, núi non chồng chất, không khí xanh tươi mát da thịt, hoàn toàn không có người đi, chỉ có đường chim bay. Nhìn xa dưới thung lũng trong đám cây cỏ hoa lá, ẩn ẩn có thôn xóm nhỏ. 

Sinh xuống núi đi vào xóm, thấy nhà cửa không nhiều đều là nhà tranh nhưng dáng dấp thanh nhã. Có một căn nhà hướng bắc, trước cửa đầy tơ liễu rủ, trong tường có nhiều cây đào cây hạnh, ở giữa có khóm trúc, có tiếng chim kêu lách cách. Sinh nghĩ đây là vườn nhà người ta nên không dám vội vã đi vào. Nhìn phía đối diện có 1 tảng đá trơn sạch nên ngồi xuống nghỉ ngơi.

Chốc lát trong tường có tiếng con gái dài giọng gọi:

        “Tiểu Vinh!” Âm thanh nhỏ nhẹ êm ái.

Đang đứng trông ngóng thì một cô gái từ phía đông đi sang phía tây, tay cầm 1 đóa hoa hạnh, cúi đầu tự cắm vào tóc, ngẩng đầu lên trông thấy sinh bèn thôi không cắm hoa nữa, mỉm cười, cầm hoa đi vào nhà. Sinh nhìn kỹ lại thì chính là cô gái đã gặp trên đường ở lễ thượng nguyên. Trong lòng chợt mừng rỡ nhưng sinh nghĩ không có lý do gì để bước qua cổng vào sân, muốn gọi bà dì nhưng lại nghĩ trước nay không hề qua lại sợ có sai lầm. Trong nhà không có ai để hỏi thăm. Ngồi nằm bồi hồi từ sáng cho đến xế trưa. Chú tâm trông ngóng quên cả đói khát. Thỉnh thoảng thấy cô gái lộ nửa mặt ra nhìn trộm như lấy làm lạ tại sao chưa đi.

Bỗng có một bà lão (tạm gọi là Ảo) chống gậy đi ra, nhìn sinh nói:

       “Cậu ở đâu đến vậy? Nghe nói từ giờ thìn cho đến bây giờ. Ý cậu định làm gì? Không đói sao?”

Sinh vội đứng lên thi lễ, đáp rằng:

       “Cháu đến thăm người thân.”

Tai Ảo nghễnh ngãng nghe không rõ. Sinh nói to hơn. Ảo bèn hỏi:

       “Người thân của cậu tên họ là gì?”

Sinh không trả lời được. Ảo cười nói:

       “Lạ thật! Tự mình còn chưa biết tên họ thì thăm thân nào đây? Tôi xem cậu cũng là mọt sách thôi. Không như đi theo tôi vào ăn chút cơm hẩm. Trong nhà có giường nhỏ có thể nằm được. Đợi sáng mai về nhà hỏi rõ tên họ rồi sẽ lại đến thăm.”

Sinh mừng rỡ vì vừa đói bụng muốn ăn, lại nhờ đó mà được gần người đẹp. Sinh theo Ảo vào, thấy trong cổng, đường lót đá trắng, cạnh đường trồng hoa hồng, từng cánh hoa rơi xuống trên lề, vòng vèo về hướng tây, lại qua một cái cửa nữa, giàn hoa khóm đậu đầy sân. Ảo mời khách vào phòng, tường quét vôi trắng sáng như gương, ngoài cửa sổ có cành hải đường lấp ló vào trong phòng, vài cái giường chăn nệm sạch sẽ. Vừa ngồi xong, thấy ngoài cửa sổ thấp thoáng có người nhìn trộm. Ảo gọi to:

       “Tiểu Vinh! Mau làm cơm.”

Phía ngoài có nữ tỳ vâng dạ đáp lại. Chủ khách theo thứ tự ngồi xong xuôi bèn nói về tông phả lai lịch. Ảo nói:

       “Ông ngoại của cậu có phải họ Ngô chăng?”

Sinh đáp: “Đúng vậy.”

Ảo kinh ngạc nói:

       “Vậy cậu là cháu của ta. Mẹ cậu là em ruột của ta. Những năm gần đây nhà nghèo khổ, lại không có con trai, nên không qua lại hỏi thăm nhau. Cháu lớn như thế này mà còn chưa biết.”

Sinh nói:
        “Lần này cháu đến là thăm dì đó, vội vội vàng vàng nên quên mất tên họ.”

Ảo nói:
        “Ông nhà ta họ Tần. Ta không sinh con. Con bé trong nhà cũng là con người vợ lẽ. Mẹ nó tái giá, để nó lại cho ta nuôi dưỡng. Nó không phải đần độn nhưng thiếu giáo huấn, thích chơi đùa không biết buồn. Tí nữa, sẽ gọi nó lại chào hỏi cho biết.”

Không lâu, nữ tỳ dọn cơm, có cả thịt gà giò béo ngon. Ảo giục sinh ăn xong cơm. Nữ tỳ đến dọn mâm. Ảo nói:

       “Gọi cô Ninh lại.”

Nữ tỳ vâng dạ đi ra. Không lâu, nghe ngoài cửa thoáng có tiềng cười. Ảo lại gọi:

       “Anh Ninh, anh con dì của mày ở đây.”

Ngoài cửa tiếng cười hi hi không ngừng. Nữ tỳ đẩy cô ta vào, tay vẫn còn che miệng, cười không nén được. Ảo trợn mắt nói:

       “Có khách ở đây, cứ khúc khúc khích khích còn ra cảnh tượng gì nữa?”

Nữ nén cười đứng yên, sinh vái chào. Ảo nói:

       “Đây là anh Vương, con của dì mày. Cùng một nhà còn chưa biết nhau, người ta cười cho.”

Sinh hỏi: “Em bao nhiêu tuổi rồi?”

Ảo chưa nghe hiểu, sinh nhắc lại nữa. Nữ lại cười, không thể ngẩng lên nhìn được. Ảo nói với Vương rằng:

       “Ta nói thiếu giáo huấn, có thể thấy rồi đó. Tuổi đã mười sáu, ngốc si như trẻ con.”

Sinh nói: “Nhỏ hơn cháu một tuổi.”

Ảo nói: 
       “Cháu đã mười bẩy nhỉ, có phải sinh năm canh ngọ tuổi ngựa không?”

Sinh gật đầu đáp phải. Ảo lại hỏi:

       “Vợ cháu là ai?”

Sinh đáp: “Không có ạ.” Ảo nói:

       “Tài mạo như cháu, tại sao mười bẩy tuổi còn chưa đính hôn? Anh Ninh cũng chưa có gia đình, thật là xứng đôi, chỉ tiếc là có họ hàng với nhau.”

Sinh im lặng, mắt nhìn Anh Ninh đăm đăm không chớp mắt. Tỳ nói nhỏ với nữ rằng:

       “Mắt nhìn chằm chằm như giặc vẫn chưa đổi!”

Nữ lại cười to, nhìn tỳ nói:

       “Ra xem hoa bích đào nở chưa?”

Rồi vội đứng dậy, lấy tay áo che miệng, rón rén năm bẩy bước đi ra. Ra đến ngoài mới cười toáng lên. Ảo cũng đứng lên, gọi tỳ chuẩn bị chăn nệm cho sinh nghỉ ngơi. Ảo nói:

       “Cháu đến đây không dễ, nên ở lại năm ba hôm, thư thả sẽ đưa cháu về. Nếu cháu hiềm buồn tẻ thì sau nhà có khu vườn nhỏ, tiêu khiển được, lại có sách để đọc.”

Ngày hôm sau, sinh ra sau nhà quả có khu vườn nửa mẫu, cỏ mịn phủ như thảm, hoa dương rơi rắc trên đường đi, có nhà cỏ 3 gian, cây hoa vây tứ bề.

Đi bộ xuyên qua đám hoa, nghe trên cây có âm thanh lách cách, sinh nhìn lên thì thấy Anh Ninh đang ở trên cây. Thấy sinh đến, nữ cười rộ lên muốn ngã nhào. Sinh nói:

       “Đừng nhé, ngã đấy!”

Nữ vừa xuống vừa cười, tự cô ta không nhịn được. Vừa gần tới đất thì lỡ tay ngã xuống, tiếng cười mới im bặt. Sinh đỡ dậy, ngầm bóp vào cổ tay cô ta. Nữ lại cười, dựa vào thân cây không đi được. Hồi lâu mới hết. Sinh đợi tiếng cười dứt mới lấy nhánh hoa từ trong tay áo ra cho nữ xem. Nữ cầm nhánh hoa nói:

       “Khô rồi! Giữ làm gì?” Sinh nói:

       “Hoa này em vất đi từ hồi tiết thượng nguyên nên anh cất đi.”

Nữ hỏi: “Cất giữ có ích gì?”

Sinh nói:
        “Để biểu thị yêu nhau không quên. Từ lúc gặp nhau trong tiết thượng nguyên, anh khổ não suy tư thành bệnh tưởng đã chết mất. Không ngờ còn được trông thấy em, xin em cảm thương.”

Nữ nói:
        “Đây là chuyện thật nhỏ. Họ hàng rất gần có gì phải tiếc. Khi nào anh đi, gọi lão bộc đến, hái một bó hoa trong vườn tặng cho anh.”

Sinh nói: “Em ngốc đấy à?”

Nữ nói: “Sao lại là ngốc?”

Sinh nói: “Anh không yêu hoa. Anh yêu người cầm hoa mà.”

Nữ nói: “Tình thân thích với nhau đợi gì phải đến chữ yêu mến.”

Sinh nói: 
       “Anh nói yêu, không phải là tình yêu họ hàng mà là tình yêu vợ chồng.”

Nữ nói: “Có gì khác không?”

Sinh nói: “Đêm cùng chung chăn gối.”

Nữ cúi đầu suy nghĩ hồi lâu rồi nói:

       “Em không quen cùng người lạ ngủ.”

Nói chưa xong, nữ tỳ đã ngấm ngầm đến. Sinh hoảng quá, trốn đi chỗ khác.

Lúc sau gặp mẹ ở trong nhà, mẹ hỏi: “Đi đâu vậy?”

Nữ đáp ở trong vườn nói chuyện. Ảo nói:

       “Cơm chín lâu rồi, có chuyện gì dài dòng mà cứ lao xao mãi thế?”

Nữ nói: 
       “Anh muốn ngủ chung với con.”

Lời chưa dứt, sinh quẫn quá vội trừng mắt nhìn. Nữ mỉm cười rồi im. May mà Ảo không nghe rõ, cứ vòng vo cật vấn. Sinh vội nói lấp đi, rồi nhỏ giọng trách nữ. Nữ nói:

       “Lời vừa rồi, không nên nói ra à?”

Sinh nói: “Câu đó nói giấu người khác.”

Nữ nói: 
       “Giấu người khác, chẳng lẽ giấu mẹ già sao? Vả lại chỗ ngủ cũng là việc thường, có gì phải kiêng kỵ?”

Sinh tức vì cái ngốc của cô ta, không cách gì làm cho nó hiểu được.

Ăn vừa xong thì người nhà của sinh dắt 2 con lừa đến tìm. Nguyên mẹ sinh đợi lâu không thấy con về mới sinh nghi. Đã tìm hết mọi nơi trong làng vẫn không thấy tung tích nên đến tìm Ngô. Ngô nhớ lại lúc trước đã nói với sinh nên bảo mẹ sinh đi tìm các làng thôn ở dẫy núi tây nam. Trải qua một số thôn xóm mới tới đây.

 Sinh ra cửa vừa gặp bèn vào nói với Ảo đồng thời xin được đem Anh Ninh cùng về. Ảo vui mừng nói:

       “Ta vẫn có ý ấy từ lâu chứ không phải chỉ một sớm một chiều. Nhưng thân tàn yếu không thể lặn lội đi xa, được cháu dắt em đi cho biết dì thì tốt quá rồi. Ảo gọi Anh Ninh. Anh Ninh vừa cười vừa đến. Ảo nói:

       “Anh mày muốn mày cùng đi, hãy vào sửa soạn hành trang.”

Ảo lại đãi gia nhân cơm rượu rồi mới đưa mọi người ra cửa, nói:

       “Nhà dì tài sản ruộng nương giầu có, đủ nuôi cả người ăn không ngồi rồi. Đến bên đó thì hãy đừng về, học hỏi ít thi lễ, phụng sự cha mẹ chồng. Rồi phiền dì tìm cho mày một nơi xứng đáng.”

Hai người bèn ra đi. Đến thung lũng nhìn lại còn thấy phảng phất bóng Ảo đứng tựa cửa trông theo.

Về đến nhà, mẹ thấy cô gái mỹ lệ, kinh ngạc hỏi ai. Sinh nói đây là em con dì. Mẹ nói:

       “Trước đây những lời anh Ngô nói với con là giả cả, chỉ để gạt con thôi. Ta chưa từng có chị, sao lại có cháu?”

Hỏi nữ, nữ nói:

       “Con không phải do mẹ (Ảo) sinh ra. Cha con họ Tần, mất từ lúc con còn trong nôi, con không nhớ được gì cả.”

Mẹ nói:

       “Ta có người chị lấy chồng họ Tần thì đúng. Nhưng bà đã mất từ lâu, đâu có còn sống nữa?”

Do đó hỏi kỹ về diện mạo của Ảo, dấu vết nốt ruồi. Tất cả đều phù hợp. Bà lại ngờ vực nói:

       “Đúng rồi! Nhưng mất đã lâu, sao còn sống được.”

Đang lúc nghĩ ngợi ngờ vực thì Ngô sinh đến. Nữ lánh vào trong nhà. Ngô hỏi kỹ câu chuyện, ngẩn ra một lúc, chợt hỏi:

       “Cô gái này tên là Anh Ninh chăng?”

Sinh đáp phải. Ngô càng xuýt xoa nói chuyện lạ lùng. Hỏi tại sao Ngô biết. Ngô nói:

       “Sau khi cô Tần mất, dượng Tần ở vậy, bị hồ mê hoặc, bệnh gầy yếu cằn cỗi rồi chết. Hồ sinh con gái tên là Anh Ninh, cuốn tã đặt nằm trên giường, gia nhân đều thấy. Dượng mất rồi, hồ vẫn còn lai vãng. Sau phải xin bùa của thầy cúng, dán trên vách, hồ mới bế con đi mất. Chẳng lẽ là đứa con này chăng?”

Người này người kia bàn cãi ngờ vực, chỉ nghe trong phòng tiếng cười khanh khách của Anh Ninh. Mẹ nói:

       “Con bé này cũng rất ngốc nghếch.”

Ngô xin được gặp. Mẹ vào phòng, nữ còn đang sặc cười không nhìn. Mẹ bảo ra ngay, nữ mới hết sức nhịn cười, lại quay mặt vào vách hồi lâu mới ra. Vái chào sơ qua, nữ vội quay đi vào, cười vang lên. Toàn gia phụ nữ đều lấy làm vui vẻ.

Ngô đề nghị sẽ đến đó để tìm hiểu việc lạ đồng thời sẽ làm mai mối cho hai đứa nó. Tìm đến nơi thôn xóm thì nhà cửa toàn không, chỉ có hoa lá rừng mà thôi. Ngô nhớ chỗ an táng cô Tần hình như không xa, nhưng phần mộ đã mai một nơi đâu không thấy rõ. Than thở rồi về.

Mẹ nghi Anh Ninh là ma, vào phòng nói cho nữ biết lời của Ngô. Nữ không tỏ ý sợ hãi. Lại chia sẽ nỗi khổ không còn nhà cửa gia đình, nữ cũng không tỏ vẻ buồn thương, cứ ngơ ngơ cười cợt mà thôi. Mọi người không ai đoán được ra sao. Mẹ cho nữ ngủ chung với cô con gái nhỏ. Sáng sớm bà đã đến hỏi han thăm nom*. Về việc nữ công thì Anh Ninh rất tinh xảo tuyệt luân không ai bằng, chỉ phải hay cười, cấm cũng không hết cười. Được cái là cười rất tươi. Cười sặc sụa mà không giảm vẻ xinh đẹp. Mọi người đều yêu mến nàng. Các bà các cô hàng xóm cũng tranh nhau thân cận Anh Ninh.

*Nguyên văn chữ Nho: “Muội sảng tức lai tỉnh vấn 昧爽即來省問 = sáng sớm đã đến hỏi thăm”. Câu này có thể hiểu 2 cách: 1 là “sáng sớm bà đã đến hỏi han thăm nom” (vì bà vẫn nghi Anh Ninh là ma), 2 là “sáng sớm Anh Ninh đã đến thỉnh an mẹ”. (Anh Ninh quá đường đột chăng?)

Mẹ chọn ngày tốt để làm lễ hợp cẩn nhưng vẫn cứ sợ nàng là ma, bèn trộm nhìn Anh Ninh dưới ánh nắng thì thấy bóng hình không có gì lạ hết.

Tới ngày hợp cẩn, cho Anh Ninh mặc áo lễ cô dâu, nàng cười sặc sụa đến nỗi không thể ngửng đầu cúi lưng hành lễ, đành phài miễn bỏ buổi lễ. Sinh sợ rằng Anh Ninh si ngốc sẽ tiết lộ chuyện phòng the nhưng Anh Ninh cũng rất biết giữ kín đáo, không nói một câu nào.

Mỗi khi mẹ buồn giận, Anh Ninh đến bên cạnh nhoẻn nụ cười thì mẹ hết giận. Nô tỳ, người làm có lỗi nhỏ, sợ bị đòn, đều nhờ Anh Ninh cùng đến nói với mẹ, thường thường đều được tha thứ. Duy có điều nàng rất thích hoa thành nghiện, đến khắp họ hàng thân thích tìm xin hoa, lại lén cầm cố cái trâm vàng để lấy tiền mua hoa đẹp. Qua vài tháng, cạnh bực thềm, bên hàng rào, gần nhà xí, không chỗ nào là không có hoa.

Sân sau nhà có một giàn hoa mộc hương (1 loại hoa hồng leo) ngay cạnh nhà hàng xóm phía tây, Anh Ninh thường leo lên hái hoa cắm vào đầu chơi. Mẹ trông thấy liền la mắng, nàng vẫn không sửa đổi. Một hôm con trai người hang xóm trông thấy, nhìn Anh Ninh chăm chú đắm đuối. Anh Ninh không né tránh mà còn cười. Cậu này tưởng Anh Ninh đã mê mình rồi, trong lòng phơi phới. Anh Ninh chỉ vào chân tường, cười rồi leo xuống. Cậu hàng xóm cho rằng chỗ đó là nơi hẹn hò nên thích lắm. Đợi tối cậu đến quả thấy cô gái ở đó bèn nhào tới hành dâm thì cảm thấy dương vật như bị dùi đâm đau thấu tim, hét to lên ngã nhào xuống. Cậu nhìn kỹ lại thì không phải là cô gái mà là một khúc gỗ khô nằm ở chân tường, chỗ tiếp xúc là cái lỗ ướt nước. Cha cậu nghe tiếng hét vội chạy ra xem, hỏi han. Cậu chỉ rên rỉ không nói. Đợi khi vợ cậu chạy đến cậu mới nói thực. Họ đốt nến tìm xem, thấy trong lỗ có con bò cạp to bằng con cua nhỏ. Ông bố bẻ cành cây bắt con bò cạp giết đi, dìu cậu con vào trong nhà. Mửa đêm thì chết.

Người hàng xóm kiện Vương sinh, tố cáo Anh Ninh yêu quái dị thường. Quan huyện vẫn ngưỡng mộ tài học của sinh, biết rõ sinh là người đức hạnh, cho rằng người hàng xóm vu cáo, muốn phạt lấy roi đánh. Sinh phải khất cầu xin miễn mới được tha về.

Mẹ bảo Anh Ninh rằng:

       “Cứ ngây ngây si ngốc. Đã sớm biết quá mừng thành lo mà. Quan huyện công minh, may mà không bị lôi thôi. Giả như quan huyện không thông hiểu sự lý, bắt phụ nữ ra công đường đối chất thì con trai ta còn mặt mũi nào nhìn họ hàng thân thích nữa?”

Anh Ninh nghiêm sắc mặt, thề sẽ không cười nữa. Mẹ nói:

       “Ai mà không cười nhưng phải nên có lúc.”

Nhưng Anh Ninh từ đó không cười nữa. Dù chọc cho cưởi nàng cũng không cười. Mặc dầu vậy suốt ngày chưa từng thấy Anh Ninh có vẻ mặt nhăn nhó bao giờ.

Một tối Anh Ninh nhìn Sinh rơi lệ. Sinh lấy làm lạ hỏi. Nàng nghẹn ngào nó:

       “Lúc trước, ngày tháng ở với nhau ngắn ngủi, nói ra sợ làm chàng kinh hãi. Hôm nay thấy mẹ và chàng đều rất yêu thương thiếp mà không có tâm địa gì khác, nói thẳng ra chắc không có hại gì chăng? Thiếp vốn do mẹ hồ ly sinh ra. Trước khi mẹ đi đã giao thiếp cho người mẹ ma nuôi dưỡng. Thiếp nương nhờ mười mấy năm mới có ngày nay. Thiếp lại không có anh em, chỉ nương dựa vào chàng thôi. Mẹ già nằm nơi núi non cô tịch, không có ai thương xót mà đem hợp táng mẹ với bố. Dưới chín suối hẳn mẹ buồn tủi. Chàng như không tiếc phiền toái phí tổn, thì người nằm dưới lòng đất được tiêu tan nỗi oán thương, hoặc chăng nữa, có thể những người nuôi con gái không nỡ dìm chết vất đi.”

Sinh bằng lòng nhưng còn lo phần mộ đã thất lạc nơi hoang thảo. Nàng nói đừng lo.

Đến ngày đã định, hai vợ chồng chở chiếc quan tài cùng đi. Anh Ninh chỉ ra phần mộ giữa chốn khói hoang cây loạn. Quả nhiên tìm được thi thể của Ảo, da thịt còn nguyên vẹn. Anh Ninh ôm khóc rất thảm thiết. Hai người chở về, hợp táng với phần mộ của ông Tần.

Đêm hôm đó sinh nằm mộng thấy Ảo đến cảm ơn, tỉnh dậy kể lại cho Anh Ninh biết. Nàng nói:

       “Thiếp cũng mộng thấy, Ảo dặn đừng kinh động lang quân.”

Sinh ân hận không giữ Ảo ở lại. Nàng nói:

       “Ảo là ma sao có thể ở lâu nơi người đông dương khí mạnh?”

Sinh lại hỏi về Tiểu Vinh. Nàng nói:

      “Tiểu Vinh cũng là hồ ly, rất lanh lợi. Mẹ hồ ly để nó lại trông nom thiếp. Từng khi bẻ bánh đút cho thiếp ăn, thiếp vẫn thường không quên cái đức ấy. Hôm qua hỏi mẹ, mẹ nói đã gả chồng cho nó rồi.”

Như vậy cứ hàng năm vào tiết hàn thực (Trước tiết thanh minh vài ngày) hai vợ chồng lại đến thăm mộ ông bà Tần, quét dọn lễ bái không sai sót.

Qua năm sau, Anh Ninh sinh con trai. Còn bồng bế trên tay nó đã không biết sợ người lạ, thấy người liền nhoẻn miệng cười. Quả là rất có dáng dấp của mẹ.

Dị sử thị nói (tác giả tự xưng):

“Xem cái ngây ngây si ngốc cười, tựa như không có tâm can. Nhưng chơi ác ở dưới chân tường thì ai hơn cái lanh lợi này! Đến như thương luyến người mẹ ma, đổi cười thành khóc, Anh Ninh của chúng ta hầu như đã ẩn núp trong cái bề ngoài cười cợt vậy. Trộm nghe trong núi có loài cỏ tên là “tiếu hỹ hồ”, ngửi cỏ này thì sẽ cười không ngừng được. Nếu trong phòng trồng cỏ này thì những hoa “hợp hoa” và hoa “vong ưu” *cũng thua xa. Còn như hoa biết nói (chỉ mỹ nhân) thì chỉ có dáng vẻ bề ngoài mà thôi. **

*Truyền thuyết 2 loại hoa này có thể làm cho người ta vui tươi quên mọi ưu sầu.

**Ý nói không có tâm hồn (tác giả nói mỉa Dương quý phi).

              

嬰寧 Anh Ninh: nguyên văn và phiên âm

                

1      王子服，莒1之羅店人，早孤，絕慧，十四入泮2。母最

   Vương tử Phục, Cử chi La Điếm nhân, tảo cô, tuyệt tuệ, thập tứ nhập phán. Mẫu tối          

愛之，尋常不令游郊野. 聘3蕭氏, 未嫁而夭, 故求凰4未就也.

ái chi, tầm thường bất lệnh du giao dã. Sính Tiêu thị, vị giá nhi yểu, cố cầu hoàng vị tựu dã.                                                       

2   會5上元,6有舅氏子吳生邀同眺矚,7方至村外，舅家僕來

Hội thượng nguyên, hữu cữu thị tử Ngô sinh yêu đồng thiếu chúc, phương chí thôn ngoại, cữu                                                      

招吳去。生見游女如雲，乘興獨游。有女郎攜婢，拈梅花一

 gia bộc lai chiêu Ngô khứ. Sinh kiến du nữ như vân, thừa hứng độc du. Hữu nữ lang huề tỳ,                                       

枝，容華絕代，笑容可掬。生注目不移，竟忘顧忌。女過去

niêm mai hoa nhất chi, dung hoa tuyệt đại, tiếu dung khả cúc. Sinh chú thị bất di, cánh vong cố  kỵ.                                                                                                          

數武,8顧婢子笑曰：「個兒郎目灼灼似賊！」遺花地上，笑

Nữ quá khứ số võ, cố tỳ tử tiếu viết: “cá nhi lang mục chước chước tự tặc!” di hoa địa thượng,                                            

語自去。生拾花悵然，神魂喪失，怏怏9遂返. 至家, 藏花枕

tiếu ngữ tự khứ. Sinh thập hoa trướng nhiên, thần hồn tang thất. ưởng ưởng toại phản. Chí gia,                                 

底，垂頭而睡，不語亦不食。母憂之，醮禳10益劇11, 肌革

tàng hoa chẩm để, thùy đầu nhi thụy, bất ngữ diệc bất thực. Mẫu ưu chi, Tiếu nhương ích kịch,                                         

銳減. 12醫師診視，投劑發表, 13忽忽若迷。母撫問所由，默然

cơ cách nhuệ giảm. Y sư chẩn thị, đầu tễ phát biểu, hốt hốt nhược mê.  Mẫu phủ vấn sở do, mặc

不答。適吳生來，囑秘詰之。吳至榻前，生見之淚下，吳就

nhiên bất đáp. Thích Ngô sinh lai, chúc bí cật chi. Ngô chí tháp tiền, sinh kiến chi lệ hạ, Ngô tựu                                      

榻慰解，漸致研詰, 14生具吐其實，且求謀畫。吳笑曰：「君

tháp úy giải, tiệm trí nghiên cật, sinh cụ thổ kỳ thực, thả cầu mưu hoạch. Ngô tiếu viết: "Quân

意亦癡！此願有何難遂？當代訪之。徒步於野，必非世家，

ý diệc si! Thử nguyện hữu hà nan toại? Đương đại phỏng chi. Đồ bộ ư dã, tất phi thế gia,                                               

如其未字, 15事固諧矣, 不然，拚以重賂，計必允遂. 16但得痊

như kỳ vị tự, sự cố hài hỹ, bất nhiên, biện dĩ trọng lộ, kế tất duẩn toại. Đản đắc thuyên

瘳, 17成事在我。」生聞之不覺解頤. 18吳出告母，物色女子

sưu, thành sự tại ngã." Sinh văn chi bất giác giải di. Ngô xuất cáo mẫu, vật sắc nữ tử

居里. 19 而探訪既窮，並無蹤跡。母大憂，無所為計。然自吳

cư lý. Nhi thám phỏng ký cùng, tịnh vô tung tích. Mẫu đại ưu, vô sở vi kế. Nhiên tự Ngô

去後，顏頓開，食亦略進。數日吳復來，生問所謀。吳紿之

khứ hậu, nhan đốn khai, thực diệc lược tiến. Số nhật Ngô phục lai, sinh vấn sở mưu. Ngô đãi chi

曰：「已得之矣。我以為誰何人，乃我姑之女，即君姨妹，

viết: "Dĩ đắc chi hỹ. Ngã dĩ vi thùy hà nhân, nãi ngã cô chi nữ, tức quân di muội,

今尚待聘。雖內戚有婚姻之嫌，實告之無不諧者。」生喜溢

kim thượng đãi sính. Tuy nội thích hữu hôn nhân chi hiềm, thực cáo chi vô bất hài giả." Sinh hỷ dật

眉宇, 問：「居何里？」吳詭20曰：「西南山中, 去此可三十

mi vũ, vấn: "Cư hà lý?" Ngô quỷ viết: "Tây nam sơn trung, khứ thử khả tam thập

餘里。」生又囑再四，吳銳身自任21而去。

dư lý". Sinh hựu chúc tái tứ, Ngô nhuệ thân tự nhiệm nhi khứ.

3       生由是飲食漸加，日就平復。探視枕底，花雖枯，未便

Sinh do thị ẩm thực tiệm gia, nhật tựu bình phục. Thám thị chẩm để, hoa tuy khô, vị tiện điêu lạc,

雕落, 凝思把玩, 如見其人。怪吳不至, 折柬22招之, 吳支托23

  ngưng tư bả ngoạn, như kiến kỳ nhân. Quái Ngô bất chí, chiết giản chiêu chi, Ngô chi thác                                         

不肯赴招。生恚24怒, 悒悒不歡。母慮其復病, 急為議姻, 略

bất khửng phó chiêu. Sinh khuể nộ, ấp ấp bất hoan. Mẫu lự kỳ phục bậnh, cấp vi nghị nhân, lược dữ 

與商榷, 輒搖首不願, 惟日盼吳。吳迄無耗, 25益怨恨之。轉

thương giác, triếp dao thủ bất nguyện, duy nhật ban Ngô. Ngô hất vô hao, ích oán hận chi. Chuyển      

思三十里非遙, 何必仰息26他人？懷梅袖中, 負氣27自往, 而家

 tư tam thập lý phi dao, hà tất ngưỡng tức tha nhân? Hoài mai tụ trung, phụ khí tự vãng, nhi gia

人不知也。伶仃獨步，無可問程，但望南山行去。約三十餘

nhân bất tri dã. Linh đinh độc bộ, vô khả vấn trình, đản vọng nam sơn hành khứ. Ước tam thập dư

里, 亂山合沓, 28空翠爽肌、寂無人行，止有鳥道。遙望谷底

lý, loạn sơn hợp đạp, không thúy sảng cơ, tịch vô nhân hành, chỉ hữu điểu đạo. Dao vọng cốc để

叢花亂樹中，隱隱有小里落。下山入村，見舍宇無多，皆茅

tùng hoa loạn thụ trung, ẩn ẩn hữu tiểu lý lạc. Hạ sơn nhập thôn, kiến xá vũ vô đa, giai mao

屋, 而意甚修雅29。北向一家，門前皆絲柳，墻內桃杏尤繁，

ốc. nhi ý thậm tu nhã. Bắc hướng nhất gia, môn tiền gia ty liễu, tường nội đào hạnh vưu phồn,

間以修竹, 野鳥格磔30其中. 意其園亭, 不敢遽31入. 回顧對

gian dĩ tu trúc, dã điểu cách trách kỳ trung. Ý kỳ viên đình, bất cảm cự nhập. Hồi cố đối

戶, 有巨石滑潔，因坐少憩. 俄32聞墻內有女子長呼：「小

hộ, hữu cự thạch hoạt khiết, nhân tọa thiểu khế. Nga văn tường nội hữu nữ tử trường hô: “Tiểu

榮！」其聲嬌細。方佇33聽間，一女郎由東而西，執杏花一

Vinh!” Kỳ thanh kiều tế. Phương trữ thính gian, nhất nữ lang do đông nhi tây, chấp hạnh hoa

朵，俯首自簪；舉頭見生，遂不復簪，含笑拈花而入。審視

nhất đóa, phủ đầu tự trâm; cử đầu kiến sinh, toại bất phục trâm, hàm tiếu niêm hoa nhi nhập. Thẩm

之，即上元途中所遇也。心驟喜, 但念無以階進34。欲呼姨

thị chi, tức thượng nguyên đồ trung sở ngộ dã. Tâm sậu hỷ, đản niệm vô dĩ giai tiến. Dục hô di  

氏，顧從無還往，懼有訛誤。門內無人可問，坐臥徘徊，自

thị, cố tùng vô hoàn vãng, cụ hữu ngoa ngộ. Môn nội vô nhân khả vấn, tọa ngọa bồi hồi, tự

朝至於日昃, 35盈盈望斷, 36 並忘37饑渴. 時見女子露半面來

triêu chí ư nhật trắc, doanh doanh vọng đoạn, tịnh vong cơ khát. Thời kiến nữ tử lộ bán diện lai

窺, 似訝其不去者. 忽一老媼扶杖出, 顧生曰：「何處郎君, 聞

khuy, tự nhạ kỳ bất khứ giả. Hốt nhất lão ảo phù trượng xuất, cố sinh viết: “Hà xứ lang quân, văn

自辰刻38來, 以至於今. 意將何為？得勿39饑也？」生急起揖

tự thìn khắc lai, dĩ chí ư kim. Ý tương hà vi? Đắc vật cơ dã?” Sinh cấp khởi ấp chi, đáp vân:

之，答云：「將以探親。40」媼聾聵不聞。又大言之。乃問：

“Tương dĩ thám thân.” Ảo lung hội bất văn. Hựu đại ngôn chi. Nãi vấn: “Quý thích hà tính?”

「貴戚何姓？」生不能答。媼笑曰：「奇哉！姓名尚自不

Sinh bất năng đáp. Ảo tiếu viết: “Kỳ tai! Tính danh thượng tự bất tri, hà thân khả thám? Ngã thị

知，何親可探？我視郎君亦書癡耳。不如從我來，啖以粗

lang quân diệc thư si nhĩ. Bất như tùng ngã lai, đạm dĩ thô lệ, gia hữu đoản tháp khả ngọa. Đãi

糲, 41 家有短榻可臥。待明朝歸，詢知姓氏，再來探訪。」生

minh triêu quy, tuân tri tính thị, tái lai thám phỏng.” Sinh phương phúc nỗi tư đạm, hựu tùng thử

方腹餒思啖，又從此漸近麗人，大喜。從媼入，見門內白石

tiệm cận lệ nhân, đại hỷ. Tùng ảo nhập, kiến môn nội bạch thạch thế lộ, Giáp đạo hồng hoa phiến

砌路，夾道紅花片片墜階上，曲折而西，又啟一關，豆棚花

phiến trụy giai thượng, khúc chiết nhi tây, hựu khải nhất quan, đậu bằng hoa giá mãn đình trung.

架滿庭中。肅42客入舍, 粉壁光如明鏡, 窗外海棠枝朵, 探入

Túc khách nhập xá, phấn bích quang như minh kính, song ngoại hải đường chi đóa, thám nhập

室中，裀藉幾榻，罔不潔澤. 43甫坐, 44 即有人自窗外隱約相

thất trung, nhân tịch kỷ tháp, võng bất khiết trạch. Phủ tọa, tức hữu nhân tự song ngoại ẩn ước

窺。媼喚：「小榮！可速作黍。」外有婢子噭聲而應。坐

tương khuy. Ảo hoán: “Tiểu vinh! Khả tốc tác thử.” Ngoại hữu tỳ tử khiếu thanh nhi ứng. Tọa 

次, 45具展宗閥. 46媼曰：「郎君外祖，莫姓吳否？」曰：

thứ, cụ triển tông phiệt. Ảo viết: “Lang quân ngoại tổ, mạc tính Ngô phủ?” Viết:                               

「然。」媼驚曰：「是吾甥也！尊堂，我妹子。年來以家屢

“Nhiên.” Ảo kinh viết: “Thị ngô sanh dã! Tôn đường, ngã muội tử. Niên lai dĩ gia lũ 

貧, 47 又無三尺之男, 48 遂至音問梗塞。甥長成如許，尚不相

bần, hựu vô tam xích chi nam, toại chí âm vấn ngạnh tắc. Sanh trưởng thành như hứa, Thượng

識。」生曰：「此來即為姨也，匆遽遂忘姓氏。」媼曰：   

bất tương thức.”  Sinh viết: “Thử lai tức vi di dã, thông cự toại vong tính thị.” Ảo viết:   

「老身秦姓, 並無誕育, 弱息49僅存亦為庶產. 50 渠51母改醮, 52

“Lão thân Tần tính, tịnh vô đản dục, nhược tức cận tồn diệc vi thứ sản. Cừ mẫu cải tiếu, di ngã

遺我鞠養. 53 頗亦不鈍，但少教訓，嬉不知愁。少頃，使來拜

cúc dưỡng. Phả diệc bất độn, đản thiểu giáo huấn, hy bất tri sầu. Thiểu khoảnh, sử lai bái thức.”

識。」未幾54婢子具飯, 雛尾盈握. 55媼勸餐已, 婢來斂具. 56媼

Vị kỷ tỳ tử cụ phạn, sồ vĩ doanh ác. Ảo khuyến xan dĩ, tỳ lai liễm cụ. Ảo viết:  

曰：「喚寧姑來。」婢應去。良久，聞戶外隱有笑聲。媼又

“Hoán Ninh cô lai.” Tỳ ứng khứ. Lương cửu, văn hộ ngoại ẩn hữu tiếu thanh. Ảo hựu hoán                                       

喚曰：「嬰寧，汝姨兄在此。」戶外嗤嗤笑不已。婢推之以

viết: "Anh Ninh, Nhữ di huynh tại thử." Hộ ngoại xi xi tiếu bất dĩ. Tỳ thôi chi dĩ

入，猶掩其口，笑不可遏。媼嗔目曰：「有客在，吒吒叱

 nhập, do yểm kỳ khẩu, tiếu bất khả át. Ảo sân mục viết: "Hữu khách tại, trá trá sất

叱, 57 是何景象？」女忍笑而立，生揖之。媼曰：「此王郎，

sất, thị hà cảnh tượng?" Nữ nhẫn tiếu nhi lập, sinh ấp chi. Ảo viết: "Thử Vương lang,       

汝姨子。一家尚不相識，可笑人也。」生問：「妹子年幾何

nhữ di tử. Nhất gia thượng bất tương thức, khả tiếu nhân dã.” Sinh vấn: “Muội tử niên kỷ hà          

矣？」媼未能解；生又言之。女復笑，不可仰視。媼謂生

hỹ?” Ảo vị năng giải, sinh hựu ngôn chi. Nữ phục tiếu, bất khả ngưỡng thị. Ảo vị sinh

曰：「我言少教誨, 此可見矣. 年已十六, 呆癡裁58如嬰兒。」

viết: “Ngã ngôn thiểu giáo hối, thử khả kiến hỹ. Niên kỷ thập lục, ngốc si tài như anh nhi.”

生曰：「小於甥一歲。」曰：「阿甥已十七矣，得非庚午屬

Sinh viết: “Tiểu ư sanh nhất tuế.” viết: “A sanh dĩ thập thất hỹ, đắc phi canh ngọ thuộc

馬59 者耶？」生首應之。又問：「甥婦阿誰？」答曰：「無

mã giả da?” Sinh thủ ứng chi. Hựu vấn: “Sanh phụ a thùy?”  Đáp viết: “Vô

之。」曰：「如甥才貌，何十七歲猶未聘？嬰寧亦無姑家，

chi.” Viết: “Như sanh tài mạo, hà thập thất tuế do vị sính? Anh Ninh diệc vô cô gia,                       

極相匹敵. 60 惜有內親之嫌。」生無語，目注嬰寧，不遑他

cực tương sất địch. Tích hữu nội thân chi hiềm.” Sinh vô ngữ, mục chú Anh Ninh, bất hoàng tha     

瞬. 61 婢向女小語云：「目灼灼賊腔未改！」女又大笑，顧婢

thuấn. Tỳ hướng nữ tiểu ngữ vân: “Mục chước chước tặc khang (xoang) vị cải!” Nữ hựu đại tiếu, cố tỳ                               

曰：「視碧桃開未？」遽起，以袖掩口，細碎連步而出。至

 viết: “Thị bích đào khai vị?” Cự khởi, dĩ tụ yểm khẩu, tế túy liên bộ nhi xuất. Chí                                    

門外，笑聲始縱。媼亦起，喚婢襆被, 62 為生安置。曰：「阿

môn ngoại, tiếu thanh thủy túng. Ảo diệc khởi, hoán tỳ bộc bị, Vi sinh an trí. Viết: “A

甥來不易, 宜留三五日, 遲遲63送汝歸。如嫌幽悶, 舍後有小

sanh lai bất dị, nghi lưu tam ngũ nhật, trí trí tống nhữ quy. Như hiềm u muộn, xá hậu hữu tiểu

園，可供消遣；有書可讀。」次日至舍後，果有園半畝，細

viên, khả cung tiêu khiển; hữu thư khả độc.” Thứ nhật chí xá hậu, quả hữu viên bán mẫu, tế

草鋪氈，楊花糝徑. 64 有草舍三楹，花木四合其所. 65 穿花小

thảo phô chiên, dương hoa tảm kính. Hữu thảo xá tam doanh, hoa mộc tứ hợp kỳ sở. Xuyên hoa

步，聞樹頭蘇蘇有聲，仰視，則嬰寧在上，見生來，狂笑欲

tiểu bộ, văn thụ đầu tô tô hữu thanh, ngưỡng thị, tắc Anh Ninh tại thượng, kiến sinh lai, cuồng     

墮。生曰：「勿爾，墮矣！」女且下且笑，不能自止。方將

tiếu dục đọa. Sinh viết: “Vật nhĩ, đọa hỹ!” Nữ thả hạ thả tiếu, bất năng tự chỉ. Phương tương                              

及地，失手而墮，笑乃止。生扶之，陰捘其腕. 66 女笑又作，

cập địa, thất thủ nhi đọa, tiếu nãi chỉ. Sinh phù chi, âm tuấn kỳ uyển. Nữ tiếu hựu tác,

倚樹不能行, 良久乃罷。生俟67其笑歇, 乃出袖中花示之。女

ỷ thụ bất năng hành, lương cửu nãi bãi. Sinh sĩ kỳ tiếu hiết, nãi xuất tụ trung hoa thị chi. Nữ

接之，曰：「枯矣！何留之？」曰：「此上元妹子所遺，故

tiếp chi, viết: “Khô hỹ! Hà lưu chi?” Viết: “Thử thượng nguyên muội tử sở di, cố   

存之。」問：「存之何益？」曰：「以示相愛不忘。自上元

tồn chi.” Vấn: “Tồn chi hà ích?” Viết: “Dĩ thị tương ái bất vong. Tự thượng nguyên  

相遇，凝思成病，自分化為異物; 68 不圖得見顏色，幸垂憐

tương ngộ, ngưng tư thành bệnh, tự phân hóa vi dị vật; bất đồ đắc kiến nhan sắc, hạnh thùy liên

憫。」女曰：「此大細事, 至戚何所靳惜？69待郎行時，園中

 mẫn.” Nữ viết: “Thử đại tế sự, chí thích hà sở cận tích? Đãi lang hành thời, Viên trung                                  

花，當喚老奴來，折一巨捆負送之。」生曰：「妹子癡

hoa, đương hoán lão nô lai, chiết nhất cự khổn phụ tống chi.” Sinh viết: “Muội tử si

耶？」女曰：「何便是癡？」生曰：「我非愛花，愛拈花之

da?” Nữ viết: “Hà tiện thị si?” Sinh viết: “Ngã phi ái hoa, ái niêm hoa chi

人耳。」女曰：「葭莩之情, 70 愛何待言。」生曰：「我所為

nhân nhĩ.” Nữ viết: “Hà phù chi tình, ái hà đãi ngôn.” Sinh viết: “Ngã sở vị    

愛，非瓜葛71 之愛，乃夫妻之愛。」女曰：「有以異乎？」

ái, phi qua cát chi ái, nãi phu thê chi ái.” Nữ viết: “Hữu dĩ dị hồ?”

曰：「夜共枕席耳。」女俯首思良久，曰：「我不慣與生人

viết: “Dạ cộng chẩm tịch nhĩ.” Nữ phủ đầu tư lương cửu, viết: “Ngã bất quán dữ sinh nhân  

睡。」語未已，婢潛至，生惶恐遁去。少時會母所，母問：

thụy.” Ngữ vị dĩ, tỳ tiềm chí, sinh hoảng khủng độn khứ. Thiểu thời hội mẫu sở, mẫu vấn:

「何往？」女答以園中共話。媼曰：「飯熟已久，有何長

“Hà vãng?” Nữ đáp dĩ viên trung cộng thoại. Ảo viết: “Phạn thục dĩ cửu, hữu hà trường

言, 周遮72乃爾. 73」女曰：「大哥欲我共寢。」言未已, 生大

ngôn, chu già nãi nhĩ.” Nữ viết: “Đại ca dục ngã cộng tẩm.” Ngôn vị dĩ, sinh đại      

窘，急目瞪之。女微笑而止。幸媼不聞，猶絮絮究詰。生急

quẫn, cấp mục trừng chi. Nữ vi tiếu nhi chỉ. Hạnh ảo bất văn, do nhứ nhứ cứu cật. Sinh cấp

以他詞掩之，因小語責女。女曰：「適此語不應說耶？」生

dĩ tha từ yểm chi, nhân tiểu ngữ trách nữ. Nữ vuết: “Thích thử ngữ bất ưng thuyết da?” Sinh

曰：「此背人語。」女曰：「背他人，豈得背老母？且寢處

viết: “Thử bối nhân ngữ.” Nữ viết: “Bối tha nhân, khởi đắc bối lão mẫu? Thả tẩm xứ

亦常事，何諱之？」生恨其癡，無術可悟之。

diệc thường sự, hà húy chi?” Sinh hận kỳ si, vô thuật khả ngộ chi.   

4       食方竟, 家人捉雙衛74來尋生。先是, 母待生久不歸, 始

Thực phương cánh, gia nhân tróc song vệ lai tầm sinh. Tiên thị, mẫu đãi sinh cửu bất quy, thủy

疑。村中搜覓已遍, 竟無蹤兆, 因往尋吳。吳憶曩75言, 因教

nghi. Thôn trung sưu mịch dĩ biến, cánh vô tung triệu, nhân vãng tầm Ngô. Ngô ức nãng ngôn,

於西南山村尋覓。凡歷數村，始至於此。生出門，適相值，

nhân giao ư tây nam sơn thôn tầm mịch. Phàm lịch số thôn, thủy chí ư thử. Sinh xuất môn, thích

便入告媼, 且請偕女同歸。媼喜曰: 「我有志, 匪伊朝夕76。

tương trị, tiện nhập cáo ảo, thả thỉnh giai nữ đồng quy. Ảo hỷ viết: “Ngã hữu chí, phi y triêu tịch.

但殘軀不能遠涉，得甥攜妹子去，識認阿姨，大好！」呼嬰

Đản tàn khu bất năng viễn thiệp, đắc sanh huề muội tử khứ, thức nhận a di, đại hảo!” Hô Anh                              

寧，寧笑至。媼曰：「大哥欲同汝去，可裝束。」又餉家人

Ninh, Ninh tiếu chí. Ảo viết: “Đại ca dục đồng nhữ khứ, khả trang thúc”. Hựu hướng gia nhân

酒食, 始送之出, 曰：「姨家田產豐裕, 能養冗人77。到彼且

tửu thực, thủy tống chi xuất, viết: “Di gia điền sản phong dụ, năng dưỡng nhũng nhân. Đáo bỉ thả

勿歸, 小學78詩禮, 亦好事翁姑. 即煩阿姨擇一良匹79與汝.」

vật quy, tiểu học thi lễ, diệc hảo sự ông cô. Tức phiền a di trạch nhất lương sất dữ nhữ”.

二人遂發。至山坳回顧，猶依稀見媼倚門北望也。

nhị nhân toại phát. Chí sơn ao hồi cố, do y hy kiến ảo ỷ môn bắc vọng dã.

5       抵家，母睹姝麗，驚問為誰。生以姨妹對。母曰：「前

Để gia, mẫu đổ xu lệ, kinh vấn vi thùy. Sinh dĩ di muội đối. Mẫu viết: “Tiền

吳郎與兒言者，詐也。我未有姊，何以得甥？」問女，女

Ngô lang dữ nhi ngôn giả, trá dã. Ngã vị hữu tỷ, hà dĩ đắc sanh?”. Vấn nữ, nữ

曰：「我非母出。父為秦氏，沒時兒在褓中，不能記憶。」

viết: “Ngã phi mẫu xuất. Phụ vi Tần thị, một thời nhi tại bảo trung, bất năng ký ức.”

母曰:「我一姊適秦氏良確. 然殂謝80已久, 那得復存?」因

Mẫu viết: “Ngã nhất tỷ thích Tần thị lương xác. Nhiên tồ tạ dĩ cửu, nả đắc phục tồn?” Nhân

審詰面龐、痣贅81, 一一符合. 又疑曰:「是矣！然亡已多

thẩm cật diện bàng, chí chuế, nhất nhất phù hợp. Hựu nghi viết: “Thị hỹ! Nhiên vong dĩ đa

年，何得復存？」疑慮間，吳生至，女避入室。吳詢得故，

niên, hà đắc phục tồn?”. Nghi lự gian, Ngô sinh chí, nữ tịch nhập thất. Ngô tuân đắc cố,                                 

惘然久之，忽曰：「此女名嬰寧耶？」生然之。吳極稱怪

võng nhiên cửu chi, hốt viết: "Thử nữ danh Anh Ninh da?". Sinh nhiên chi. Ngô cực xưng quái

事。問所自知, 吳曰：「秦家姑去世後，姑丈鰥居82, 祟於

sự. Vấn sở tự tri, Ngô viết: "Tần gia cô khứ thế hậu, cô trượng quan cư, túy ư

狐83, 病瘠84死. 狐生女名嬰寧, 繃臥床上, 家人皆見之. 姑丈

hồ, bệnh tích tử. Hồ sinh nữ danh Anh Ninh, băng ngọa sàng thượng, gia nhân giai kiến chi. Cô

沒, 狐猶時來. 後求天師85符粘壁上, 狐遂攜女去. 將勿86此

trượng một, hồ do thời lai. Hậu cầu thiên sư phù niêm bích thượng, hồ toại huề nữ khứ. Tương

耶？」彼此疑參87, 但聞室中嗤嗤, 皆嬰寧笑聲。母曰:「此

vật thử da?". Bỉ thử nghi tham, đản văn thất trung xi xi, giai Anh Ninh tiếu thanh. Mẫu viết:     

女亦太憨生.88」吳生請面之. 母入室, 女猶濃笑不顧. 母促令

"Thử nữ diệc thái hàm sinh". Ngô sinh thỉnh diện chi. Mẫu nhập thất, nữ do nùng tiếu bất cố. 

出, 始極力忍笑, 又面壁移時方出。才一展拜。翻然遽入，

Mẫu xúc lệnhxuất, thủy cực lực nhẫn tiếu, hựu diện bích di thời phương xuất. Tài nhất triển 

放聲大笑。滿室婦女，為之粲然。

bái. Phiên nhiêncự nhập, phóng thanh đại tiếu. Mãn thất phụ nữ, vi chi xán nhiên.

6       吳請往覘其異, 就便執柯89. 尋至村所, 廬舍全無, 山花

Ngô thỉnh vãng chiêm kỳ dị, tựu tiện chấp kha. Tầm chí thôn sở, lư xá toàn vô, sơn hoa

零落而已。吳憶葬處仿佛不遠, 然墳壟湮沒, 莫可辨識, 詫

linh lạc nhi dĩ. Ngô ức táng xứ phảng phất bất viễn, nhiên phần lũng nhân một, mạc khả biện

嘆而返。母疑其為鬼，入告吳言，女略無駭意。又吊其無

thức, sá thán nhi phản. Mẫu nghi kỳ vi quỷ, nhập cáo Ngô ngôn, nữ lược vô hại ý. Hựu điếu kỳ

家, 亦殊無悲意, 孜孜90憨笑而已. 眾莫之測, 母令與少女同

vô gia, diệc thù vô bi ý, tư tư hàm tiếu nhi dĩ. Chúng mạc chi trắc, mẫu lệnh dữ thiếu nữ đồng

寢止, 昧爽即來省問, 操女紅91精巧絕倫. 但善笑, 禁之亦不

tẩm chỉ, muội sảng tức lai tỉnh vấn, thao nữ hồng tinh xảo tuyệt luân. Đản thiện tiếu, cấm chi

可止。然笑處嫣然，狂而不損其媚，人皆樂之。鄰女少婦，

diệc bất khả chỉ. Nhiên tiếu xứ yên nhiên, cuồng nhi bất tổn kỳ mị, nhân giai lạc chi. Lân nữ

爭承迎之。母擇吉為之合巹，而終恐為鬼物，竊於日中窺

thiếu phụ, tranh thừa nghinh chi. Mẫu trạch cát vi chi hợp cẩn, nhi chung khủng vi quỷ vật,

之，形影殊無少異。 

thiết ư nhật trung khuy chi, hình ảnh thù vô thiểu dị.    

7       至日，使華裝行新婦禮，女笑極不能俯仰，遂罷。生以

Chí nhật, sử hoa trang hành tân phụ lễ, nữ tiếu cực bất năng phủ ngưỡng, toại bãi. Sinh dĩ

憨癡，恐洩漏房中隱事，而女殊密秘，不肯道一語。每值母

hàm si, khủng tiết lậu phòng trung ẩn sự, nhi nữ thù mật bí, bất khửng đạo nhất ngữ. Mỗi trị mẫu

憂怒，女至一笑即解。奴婢小過，恐遭鞭楚，輒求詣母共

ưu nộ, nữ chí nhất tiếu tức giải. nô tỳ tiểu quá, khủng tao tiên sở, triếp cầu nghệ mẫu cộng

話，罪婢投見恆得免。而愛花成癖，物色遍戚黨；竊典金 

thoại, tội tỳ đầu kiến hằng đắc miễn. Nhi ái hoa thành tích, vật sắc biến thích đảng; thiết điển kim

釵, 購佳種, 數月, 階砌藩溷92無非花者。庭後有木香一架，

thoa, cấu giai chủng, số nguyệt, giai thế phiên hỗn vô phi hoa giả. Đình hậu hữu mộc hương nhất

故鄰西家，女每攀登其上，摘供簪玩。母時遇見輒訶之，女

giá, cố lân tây gia, nữ mỗi phan đăng kỳ thượng, trích cung trâm ngoạn. mẫu thời ngộ kiến triếp

卒不改。一日西人子見之，凝注傾倒。女不避而笑。西人子

ha chi, nữ tốt bất cải. Nhất nhật tây nhân tử kiến chi, ngưng chú khuynh đảo. Nữ bất tịch nhi tiếu.

謂女意已屬93, 心益蕩。女指墻底笑而下, 西人子謂示約處，

Tây nhân tử vị nữ ý dĩ thuộc, tâm ích đãng. Nữ chỉ tường để tiếu nhi hạ, tây nhân tử vị thị ước

大悅。及昏而往，女果在焉，就而淫之，則陰如錐刺，痛徹

xứ, đại duyệt. Cập hôn nhi vãng, nữ quả tại yên, tựu nhi dâm chi, tắc âm như chùy thích, thống

於心, 大號而踣94。細視非女, 則一枯木臥墻邊, 所接乃水淋

triệt ư tâm, đại hào nhi phấu(bặc). Tế thị phi nữ, tắc nhất khô mộc ngọa tường biên, sở tiếp nãi

竅也。鄰父聞聲，急奔研問，呻而不言；妻來，始以實告。

thủy lâm khiếu dã. Lân phụ văn thanh, cấp bôn nghiên vấn, thân nhi bất ngôn; thê lai, thủy dĩ

爇火95燭窺, 見中有巨蠍如小蟹然, 翁碎木, 捉殺之。負子至

thực cáo. Nhiệt hỏa chúc khuy, kiến trung hữu cự yết như tiểu giải nhiên, ông toái mộc, tróc sát

家, 半夜尋卒96. 鄰人訟生, 訐發97嬰寧妖異. 邑宰素仰生才，

chi. Phụ tử chí gia, bán dạ tầm tốt. Lân nhân tụng sinh, kiết phát Anh Ninh yêu dị. Ấp tể tố  

稔知其篤行98士, 謂鄰翁訟誣, 將杖責之, 生為乞免, 遂釋而

ngưỡng sinh tài, nhẫm tri kỳ đốc hạnh sĩ, vị lân ông tụng vu, tương trượng trách chi, sinh vi khất

出。母謂女曰：「憨狂爾爾，早知過喜而伏憂也。邑令神

miễn, toại thích nhi xuất. Mẫu vị nữ viết: “Hàm cuồng nhĩ nhĩ, tảo tri quá hỷ nhi phục ưu dã. Ấp                         

明, 幸不牽累。設鶻突99官宰, 必逮婦女質公堂, 我兒何顏見

lệnh thần minh, hạnh bất khiên lũy. Thiết cốt đột quan tể, tất đãi phụ nữ chất công đường, ngã

戚裏？」女正色，矢100不復笑. 母曰：「人罔不笑, 但須有

nhi hà nhan kiến thích lý?”. Nữ chính sắc, thỉ bất phục tiếu. Mẫu viết: “ Nhân võng bất tiếu,       

時。」而女由是竟不復笑，雖故逗之亦終不笑，然竟日未嘗

đản tu hữu thời”. Nhi nữ do thị cánh bất phục tiếu, tuy cố thụ chi diệc chung bất tiếu, nhiên cánh

有戚容。101

nhật vị thường hữu thích dung.

8       一夕，對生零涕。異之。女哽咽曰：「曩以相從日淺，

Nhất tịch, đối sinh linh thế. Dị chi. Nữ ngạnh yết viết: “Nãng dĩ tương tùng nhật thiển,

言之恐致駭怪。今日察姑及郎，皆過愛無有異心，直告或無

ngôn chi khủng trí hại quái. Kim nhật sát cô cập lang, giai quá ái vô hữu dị tâm, trực cáo hoặc vô

妨乎？妾本狐產。母臨去，以妾托鬼母，相依十餘年，始有

phưởng hồ? Thiếp bản hồ sản. Mẫu lâm khứ, dĩ thiếp thác quỷ mẫu, tương y thập dư niên, thủy

今日。妾又無兄弟，所恃者惟君。老母岑寂山阿，無人憐而

hữu kim nhật. Thiếp hựu vô huynh đệ, sở thị giả duy quân. Lão mẫu sầm tịch sơn a, vô nhân liên                    

合厝之, 102九泉輒為悼恨。君倘不惜煩費, 使地下人消此怨

nhi hợp thố chi, cửu tuyền triếp vi điệu hận. Quân thảng bất tích phiền phí, sử địa hạ nhân tiêu              

恫, 庶養女者不忍溺棄. 103」生諾之, 然慮墳塚迷於荒草. 女

 thử oán đỗng, thứ dưỡng nữ giả bất nhẫn nịch khí”. Sinh nặc chi, nhiên lự phần trủng mê ư      

言無慮. 刻日夫婦輿櫬而往. 女於荒煙錯楚104中, 指示墓處，

hoang thảo. Nữ ngôn vô lự. Khắc nhật phu phụ dư sấn nhi vãng. Nữ ư hoang yên thác sở trung,

果得媼尸，膚革猶存。女撫哭哀痛。舁歸，尋秦氏墓合葬

chỉ thị mộ xứ, quả đắc ảo thi, phu cách do tồn. Nữ phủ khốc ai thống. Dư quy, tầm Tần thị mộ

焉。是夜生夢媼來稱謝，寤而述之。女曰：「妾夜見之，囑

hợp táng yên. Thị dạ sinh mộng ảo lai xưng tạ, ngụ nhi thuật chi. Nữ viết: “Thiếp dạ kiến chi,

勿驚郎君耳。」生恨不邀留。女曰：「彼鬼也。生人多，陽

chúc vật kinh lang quan nhĩ”. Sinh hận bất yêu lưu. Nữ viết: “Bỉ quỷ dã. Sinh nhân đa, dương

氣勝, 何能久居？」生問小榮，曰:「是亦狐，最黠. 105狐母

khí thắng, hà năng cửu cư?”. Sinh vấn Tiểu Vinh, viết: “Thị diệc hồ, tối hiệt. Hồ mẫu   

留以視妾, 每攝餌相哺, 故德之常不去心106; 昨問母, 云已嫁

lưu dĩ thị thiếp, mỗi nhiếp nhĩ tương bộ, cố đức chi thường bất khứ tâm; tạc vấn mẫu, vân dĩ giá

之.」由是歲值寒食107,夫婦登秦墓. 拜掃無缺。女逾年生一

 chi”. Do thị tuế trị hàn thực, phu phụ đăng Tần mộ, bái tảo vô khuyết. Nữ du niên sinh nhất

子，在懷抱中，不畏生人，見人輒笑，亦大有母風108云。

 tử, tại hoài bão trung, bất úy sinh nhân, kiến nhân triếp tiếu, diệc đại hữu mẫu phong vân.  

9       異史氏109曰:「觀其孜孜憨笑, 似全無心肝者. 而墻下惡

Dị sử thị viết: “Quan kỳ tư tư hàm tiếu, tự toàn vô tâm can giả. Nhi tường hạ ác

作劇，其黠孰甚焉！至淒戀鬼母，反笑為哭，我嬰寧殆110

tác kịch, kỳ hiệt thục thậm yên! Chí thê luyến quỷ mẫu, phản tiếu nhi khốc, ngã Anh Ninh đãi

隐於笑者矣。竊聞山中有草，名『笑矣乎』，嗅之則笑

ẩn ư tiếu giả hỹ. Thiết văn sơn trung hữu thảo, danh “Tiếu hỹ hồ”, khứu chi tắc tiếu

不可止。房中植此一種, 則合歡、忘憂111, 並無顏色矣112。    

bất khả chỉ. Phòng trung thực thử nhất chủng, tắc hợp hoan vong ưu, tịnh vô nhan sắc hỹ.

若解語花113, 正嫌其作態耳。114」    

Nhược giải ngữ hoa, chính hiềm kỳ tác thái nhĩ”.  

Chú Thích

1．Cử莒：tên nước cũ, nay thuộc tỉnh Sơn đông, TH.

2. Phán泮: tức là phán cung泮宫, trường học ở mỗi huyện. Nhập phán入泮: vào học trường huyện, phải qua kỳ thi tuyển và được ban danh hiệu tú tài秀才.

3. Tầm thường尋常: bình thường, thường thường. Giao dã郊野: vùng đồng quê. Sính聘: đính hôn.

4. Cầu hoàng求凰: tức phụng cầu hoàng: chim phụng (con trống) tìm chim hoàng (con mái), tìm vợ.

5. Hội會 = trị值= kháp phùng恰逢= gặp

6. Thượng nguyên上元=thượng nguyên tiết上元节: lễ hội ngày rằm tháng giêng âm lịch.

7. Thiếu chúc眺矚: lên cao nhìn xa, ý nói đi chơi vùng ngoại ô.

8. Võ武= nửa bước; số võ數武= vài bước.

9. Ưởng ưởng怏怏：dáng vẻ không vui.

10. Tiếu nhương醮禳: cầu cúng cho tai qua nạn khỏi.

11. Ích kịch益劇: càng thêm nặng.

12. Cơ cách肌革：thịt da. Nhuệ giảm銳减: suy giảm nhanh chóng.

13. Đầu tễ投劑：uống thuốc; phát biểu發表=phát tán發散: phương pháp tiêu trừ nội nhiệt của Đông y. Đầu tễ phát biểu: cho uống thuốc tiêu trừ nội hoả.

14. Nghiên cật研詰：hỏi han kỹ lưỡng.

15. Tự字：phụ nữ hứa hôn, gả chồng; Biện拚：không tiếc.

16. Toại遂：thành công, thực hiện.

17. Thuyên sưu痊瘳: hết bệnh.

18. Di頤: má (trên mặt); giải di解頤= tươi cười.

19. Vật sắc 物色: tìm kiếm. Cư lý 居里: chỗ ở.

20. Quỷ詭：lừa gạt.

21. Nhuệ thân tự nhiệm銳身自任: tự nhận trách nhiệm.

22. Chiết giản折柬：cắt giấy viết thơ.

23. Chi thác支托：chi ngô thôi thác支吾推托= ầm ừ từ thối.

24. Huệ (khuể) 恚: giận dỗi.

25. Ngật (hất) 迄: đến, tới, cuối cùng, vẫn. Hao耗: tin tức.

26. Ngưỡng tức仰息：ỷ lại.

27. Phụ khí負氣 = đổ khí賭氣: bực mình giận dỗi.

28. Hợp đạp合沓：trùng điệp, chồng chất. Sảng cơ = thần thanh khí sảng神清气爽 tinh thần sảng khoái.

29. Ý意 = ý thái意態 = dạng tử樣子: hình dáng. Tu修 = tu chỉnh修整: chỉnh tề.

30. Cách trách格磔: tiếng chim kêu.

31. Cự 遽：bất ngờ, đột nhiên, vội vàng

32. Khế (khiết) 憩: nghỉ ngơi. Nga 俄：chốc lát, hốt nhiên忽然。

33. Trữ 佇: đứng lâu yên lặng nghe ngóng, nghe ngóng.

34. Giai tiến階進：bước lên bực thang đi vào, ở chỗ này có nghĩa là vì có quen biết mà đi vào hay có lý do chính đáng để đi vào.

35. Nhật trắc日昃：xế trưa.

36. Doanh doanh vọng đoạn盈盈望斷: chú tâm mong ngóng.

37. Tịnh vong并忘 = lưỡng vong两忘: đồng thời đều quên.

38. Thìn khắc辰刻：giờ thìn, từ 7 giờ đến 9 giờ sáng.

39. Đắc vật 得勿 = mạc bất thị莫不是: nếu không là. bản khác chép đắc vô得毋 , cùng một ý nghĩa.

40. Thám thân 探親 = ban thân盼親: thăm người thân. 

41. Đạm啖：ăn. Thô lệ粗糲：gạo chưa giã hay giã không kỹ.

42. Túc肅：mời vào.

43. Nhân tịch裀藉：chiếu nệm. Võng罔 = vô無: không.

44. Phủ甫：vừa mới. Tác thử作黍：làm cơm.

45. Tọa thứ坐次：Theo thứ tự ngồi xong.

46. Tông phiệt宗閥：tông ti họ hàng. Cụ triển tông phiệt具展宗閥: nói rõ về ông bà cha mẹ anh em của gia đình mình.

47. lũ bần 屢贫：bần cùng giản lậu, nghèo xơ xác.

48. Tam xích nam三尺男：nam nhân, con trai, đàn ông.

49. Đản dục 誕育：Sinh đẻ. Nhược tức弱息：con trẻ của mình.

50. Thứ sản 庶產：do vợ lẽ hay hầu thiếp sinh ra.

51. Cừ 渠 = tha她: của nó. Cừ mẫu: mẹ nó.

52. Cải tiếu 改醮 = cải giá 改嫁 = lấy chồng lần nữa.

53. Cúc dưỡng鞠養：nuôi nấng.

54. Vị kỷ未幾：Không lâu.

55. Sồ vĩ雛尾：gà giò. Doanh ác盈握：béo tốt.

56, Liễm cụ 斂具：thu dọn bát đĩa…

57. Trá trá thác thác咤咤叱叱: khúc khích, ríu rít.

58. Tài裁 = tài纔: vừa mới, chỉ mới.

59. Thuộc mã屬馬: tuổi ngựa.

60. Cô gia 姑家 = bà gia婆家: nhà mẹ chồng. Sất địch匹敵: xứng đôi.

61. Hoàng 遑 = hạ 暇: nghỉ. Thuấn 瞬: chớp mắt. Bất hoàng tha thuấn: nhìn chằm chằm không thôi.

62. Bộc bị 襆被 (động từ): sắp đặt chăn mền.

63. Trí trí 遲遲：chờ đợi ít lâu, thư thả.

64. Tảm 糁: hột cơm.Tảm kính 糁径: (giống như) những hạt cơm rải trên đường đi. Doanh楹: gian nhà.

65. Tứ hợp kỳ sở 四合其所: 4 phía bao vây.

66. Âm tuấn kỳ uyển 阴捘其腕: ngầm bóp cổ tay cô ta.

67. Sĩ 俟 = đẳng等: đợi.

68. Phân分: liệu tưởng. Dị vật異物=quỷ vật鬼物: ma quỷ. Tự phân hóa vi dị vật自分化為異物: tưởng rằng đã chết mất.

69. Đại tế sự 大细事: việc rất nhỏ. Cận tích 靳惜 = lận吝惜: tiếc vì keo kiệt. Hà sở cận tích何所靳惜: đâu có keo kiệt gì mà tiếc.

70. Hà phù 葭莩: thân thích. Hà phù chi tình 葭莩之情: tình bà con.

71. Qua cát 瓜葛: thân thích gần xa.

72. Chu già 周遮 hay啁嗻: (ngôn ngữ) lao xao.

73. Nãi nhĩ乃爾: đến như thế này.

74. Tróc song vệ 捉雙衛: dắt 2 con lừa.

75. Nãng 曩: xưa kia.

76. Phi匪 = phi非: không phải. Y 伊: trợ từ. Phi y triêu tịch匪伊朝夕: không 1 sớm 1 chiều (mà có ý tưởng này).

77. Nhũng nhân冗人: người không làm việc.

78. Tiểu học小學: học 1 ít.

79. Lương sất (thất)良匹: người phối ngẫu tốt đẹp.

80. Thích 適: lấy chồng. Tồ tạ 殂谢: tử vong.

81. Chí chuế 痣贅: nốt ruồi và dấu vết, bướu  trên da.

82. Quan cư 鰥居: đàn ông góa vợ, ở vậy không lấy vợ khác.

83. Túy ư hồ祟於狐: bị hồ ly tinh mê hoặc.

84. Tích 瘠: cằn cỗi suy nhược.

85. Thiên sư天師: nhóm người chuyên vẽ bùa luyện đan. Ngoài ra cũng chỉ đạo sĩ.

86. Tương vật 將勿 = mạc phi 莫非: chẳng lẽ.

87. Nghi tham疑参: nghi hoặc tuân vấn疑惑詢問。

88. Thái hàm sinh 太憨生: quá ngốc nghếch, chữ sinh dùng làm trợ từ.

89. Chấp kha 執柯: làm môi giới.

90. Tư tư 孜孜: dáng vẻ tươi vui.

91. Muội sảng 昧爽: trời mới sáng. Tỉnh vấn省問= vấn an問安: hỏi han thăm nom. Thao 操: làm. Nữ hồng 女紅: việc phụ nữ thường làm, may vá thêu thùa dệt lụa...

92. Hỗn 溷: nhà xí.

93. Ý dĩ thuộc 意已屬: có tình ý riêng với mình.

94. Phấu (bặc) 踣: ngã nhào

95. Nhiệt 爇 = nhiệt hỏa 爇火: châm lửa.

96. Tầm tốt 尋卒 = tùy tức tử vong 随即死亡: chết ngay, tức khắc tử vong.

97. Kiết phát 訐發: cáo buộc.

98. Nhẫm (nẫm) tri稔知: biết rõ. Đốc hạnh 篤行: phẩm hạnh thuần hậu.

99. Cốt đột 鶻突: lờ mờ không rõ, hỗn loạn, không hiểu sự lý.

100. Thỉ 矢: thề thốt.

101. Thích dung 戚容: vẻ mặt u sầu.

102. Sầm tịch sơn a 岑寂山阿: tại nơi núi non cô đơn tịch mịch. Hợp thố合厝: hợp táng 合葬, chôn chung vào 1 chỗ.

103. Thứ 庶 = thứ kỷ 庶几: hoặc là có thể...Thứ dưỡng nữ giả bất nhẫn nịch khí 庶養女者不忍溺棄: hoặc chăng có thể những người nuôi con gái không nỡ dìm chết vất đi.

104. Thác sở 錯楚: rừng cây mọc loạn xạ.

105. Hiệt 黠: thông minh giảo hoạt.

106. Nhiếp nhị 攝餌: đút mớm đồ ăn. Bất khứ tâm 不去心: không quên

107. Hàn thực 寒食 = hàn thực tiết 寒食节: lễ hội ăn thức ăn nguội, trước ngày lễ thanh minh 1 hay vài ngày.

108. Mẫu phong母風 = Mẫu thân phong độ 母親風度: dáng dấp của mẹ.

109. Dị sử thị 異史氏: tác giả Bồ Tùng Linh蒲松龄 tự xưng.

110. Đãi 殆: hầu như, gần như, đại khái là.

111. Tắc 則: thì. thì là. Vong ưu忘憂 = vong ưu hoa. Hợp hoan 合歡 = hợp hoan hoa.  Hợp hoan vong ưu合歡、忘憂: hoa hợp hoan và hoa vong ưu. Truyền thuyết cho rằng 2 loại hoa này có thể làm người ta vui tươi quên mọi ưu sầu.

112. Tịnh vô nhan sắc hỹ 並無顏色矣: đều không có nhan sắc gì cả = nhan sắc còn kém xa (ý nói hoa hợp hoan và vong ưu còn kém xa hoa tiếu hỹ hồ)

113. Giải ngữ hoa 解語花: hoa biết nói, ám chỉ mỹ nữ.

114. Tác thái 作態: làm dáng vẻ (ý nói không có tâm hồn)

Read More