子夜四時吳歌 - 李白 Tử Dạ Tứ Thời Ngô
Ca - Lý Bạch
春歌 Xuân
Ca
秦地羅敷女，Tần địa La Phu nữ,
採桑綠水邊。Thái tang lục thủy biên.
素手青條上，Tố thủ thanh điều thượng,
紅妝白日鮮。Hồng trang bạch nhật tiên.
蠶飢妾欲去，Tầm cơ thiếp dục khứ,
五馬莫留連。Ngũ mã mạc lưu liên.
夏歌 Hạ
Ca
鏡湖三百里，Kính hồ tam bách lý,
菡萏發荷花。Hạm đạm phát hà hoa.
五月西施採，Ngũ nguyệt Tây Thi thái,
人看隘若耶。Nhân khan ải Nhược Da.
回舟不待月，Hồi châu bất đãi nguyệt,
歸去越王家。Quy khứ Việt vương gia.
秋歌 Thu
Ca
長安一片月，Trường An nhất phiến nguyệt,
萬戶擣衣聲。Vạn hộ đảo y thanh.
秋風吹不盡，Thu phong xuy bất tận,
總是玉關情。Tổng thị Ngọc Quan tình.
何日平胡虜，Hà nhật bình Hồ phu,
良人罷遠征。Lương nhân bãi viễn chinh.
冬歌 Đông
Ca
明朝驛使發，Minh triêu dịch sứ phát,
一夜絮征袍。Nhất dạ nhứ chinh bào.
素手抽針冷，Tố thủ trừu châm lãnh,
那堪把剪刀。Na kham bả tiễn đao.
裁縫寄遠道，Tài phùng ký viễn đạo,
幾日到臨洮。Kỷ nhật đáo Lâm Thao.
Chú Thích
1 Tử Dạ Ngô ca 子夜吴歌：hay còn gọi là Tử Dạ Tứ Thời Ngô Ca hay chỉ gọi đơn thuần là Tử Dạ Tứ
Thời Ca của Lý Bạch gồm 4 bài Xuân ca, Hạ ca, Thu ca và Đông ca là những bài hát
của Nhạc phủ theo hát điệu nhạc của dân Bách Việt (do vậy có cái tên Ngô ca)
2 Tần địa “秦地”: thuộc nước Tần xưa nay ở tỉnh Thiểm Tây, TH.
3 La Phu: tên người thiếu nữ, lấy từ bài hát Mạch thượng
tang 陌上桑 trong đó có những câu:
"日出东南隅，Nhật xuất đông nam ngung, (Mặt trời chiếu phía đông
nam)
归我秦氏楼。Quy ngã Tần thị lâu. (Đi về lầu họTần của tôi)
秦氏有好女，Tần thị hữu hảo nữ, (Họ Tần có con gái tốt)
自名为罗敷。Tự danh vi La Phu. (Tên là La Phu)
罗敷善蚕桑，La Phu thiện tầm tang, (La Phu giỏi việc tầm tang)
采桑城南隅"。Thái tang thành nam
ngung. (Hái dâu ở góc nam thành)
4 Tố 素：trắng.
5 Hồng trang “红妆”: chỉ thiếu nữ mặc quần áo đẹp.
6 Tầm cơ “蚕饥"：con tầm đói ăn. Lấy chữ từ bài Tử Dạ tứ thời ca 子夜四时歌 của
Lương Võ Đế 梁武帝：
"君住马己疲，Quân trú mã dĩ bì, (ngài đứng đó ngựa của ngài đã mỏi)
妾去蚕欲饥"。Thiếp khứ tầm dục cơ.
(thiếp đi về vì tầm của thiếp sắp đói)
7 Ngũ mã “五马”：Xe của quan Thái thủ 太守 có 5 con ngựa kéo，ở đây ám chỉ người quyền quý.
8 Kính hồ 镜湖：Còn
gọi là Giám hồ 鉴湖，ở tỉnh Chiết giang, TH.
9 Hạm đạm 菡萏：một
tên khác của cây sen. Người xưa gọi hoa sen chưa nở là hạm đạm 菡萏 tức
là nụ hoa (hoa bao 花苞)
10 Ải 隘: chật chội.
11 Nhược Da 若耶：dòng
suối Nhược Da khê 若耶溪，ở tỉnh Chiết Giang TH, quê hương của Tây Thi, tương
truyền ngày xưa Tây Thi ở đây giặt lụa, vì vậy còn có tên là "suối giặt lụa
= hoán sa khê 浣纱溪".
12 Hồi thuyền bất đãi nguyệt 回舟不待月: Tây Thi quay thuyền về nhà không chờ trăng mọc hoặc
là chưa được 1 tháng. (nguyệt = trăng hay nguyệt = tháng). Câu này và câu kế tiếp
"Quy khứ Việt Vương gia" ngụ ý nói Việt vương nghe nói có người đẹp
tuyệt trần Tây Thi thì vội vàng triệu Tây Thi vào cung.
13 Việt vương 越王：chỉ
Việt vương Câu Tiễn 勾践.
14 Trường An: nay ở tỉnh Thiểm Tây, thị trấn Tây
An, TH. Nhất phiến nguyệt 一片月：một vầng trăng sáng.
15 Vạn hộ 万户：vạn
hộ nhà, vạn gia đình.
16 Đảo y 捣衣：Giặt
quần áo bằng cách dùng chầy đập.
17 Xuy bất tận 吹不尽：thổi mãi không hết (ý nói át đươc âm thanh do đập áo)
18 Ngọc quan 玉关：=
ngọc môn quan 玉门关: nay ở tỉnh Cam Túc, TH. Xưa kia là cửa ngõ từ TH đi
sang Tây vực. Chữ Ngọc quan ở câu này ám chỉ những người lính thú trấn đóng biên
ải.
19 Bình Hồ lỗ 平胡虏：bình định quân xâm lược từ phương bắc.
20 Lương nhân 良人：Phụ
nữ thời xưa gọi chồng là lương nhân.
21 Bãi罢：kết thúc 结束。
22 Dịch sứ 驿使：quan
chức ngày xưa chuyên truyền đạt văn thư của vua quan.
23 Nhứ 絮：đính những bông hoa
vải lên y phục.
24 Chinh bào 征袍：áo
của chiến binh.
25 Trừu 抽:
kéo rút. Châm 針: kim (khác với chữ Trâm 簪
= trâm anh). Trừu châm lãnh 抽針冷: dùng kim may vá
quần áo trong tiết trời lạnh lẽo.
26 Na kham 那堪
= nả kham 哪堪 sao
có thể chịu đựng được.
27 Tiễn đao 剪刀:
cái kéo, kéo và dao, dùng để may vá.
28 Tài phùng 裁缝：mới
may xong (chiến bào). Tài 裁: thông tài 纔 = vừa
mới.
29 Kỷ nhật 幾日=
kỷ thời 幾時: ngày nào, lúc
nào, bao giờ?
30 Lâm Thao 临洮：nay
ở tỉnh Cam Túc, TH, phiếm chỉ nơi biên cương xa xôi.
Dịch Nghĩa
Xuân ca
Đất Tần có cô gái La Phu,
Tại bên bờ nước xanh hái dâu.
Trang phục kiều diễm (hồng) tươi
đẹp trước ngày sáng.
Tầm đói thiếp muốn đi (về),
(Xin ngài) xe năm ngựa đừng nán
lại (vô ích).
Hạ ca
Kính hồ rộng 300 dặm,
Các nụ sen sẽ nở thành hoa
sen.
Vào tháng 5 Tây Thi đến hái
sen,
Người xem chật cả suối Nhược
Da. (quê hương của Tây Thi)
(Tây Thi) chèo thuyền (về nhà)
chưa được 1 tháng
(Tây Thi) về với vua Việt (bị
tuyển vào cung).
Thu ca
Một vầng trăng trên thành Trường
An,
Âm thanh giặt quần áo của nhiều
gia đình.
Gió thu thổi không dứt, (không
làm tan được âm thanh đập áo)
Những nỗi (nhớ nhà) của lính
ngoài ải Ngọc Môn quan.
Bao giờ bình định được quân hồ
(ngoại xâm),
Chàng sẽ không phải viễn
chinh nữa.
Đông ca
Sáng sớm thì người đưa thư tín
sẽ xuất phát,
(người vợ) suốt đêm đính hoa
vải lên áo trận (của chồng).
Bàn tay trắng (xuyên) rút kim
lạnh (dùng kim lạnh khâu vá),
(Chưa nói đến) phải chịu đựng
cầm dao kéo.
Mới may xong (y phục) gửi đi đường
xa xôi,
Bao giờ mới đến được chốn (biên
ải) Lâm Thao?
Phỏng Dịch
Xuân Ca
Cô gái đất Tần xinh,
Hái dâu bờ nước xanh.
Vin cành tay trắng nõn,
Áo đỏ trời thanh thanh.
Tầm đói thiếp về gấp,
Ngài dừng lại một mình.
Hạ Ca
Ba trăm dặm Kính hồ,
Sen nụ nở đầy hoa.
Tây Tử tháng năm hái,
Người xem chật suối nhà.
Thuyền về không đợi nguyệt,
Mời đến Việt Vương gia.
Thu Ca
Bóng nguyệt thành Trường An,
Vạn nhà giặt áo vang.
Gió thu thổi không dứt,
Một mớ tình Ngọc quan.
Giặc giã ngày nào hết,
Thôi chinh chiến hỡi chàng?
Đông Ca
Sáng sớm xe thư chuyển,
Suốt đêm may chiến bào.
Khó cầm nổi kéo dao.
Vừa lúc gửi xa vắng,
Mấy ngày đến Lâm Thao?
HHD 3-2019
Bản Dịch Của Lộc Bắc
Xuân Ca
Thiếu nữ Tần xinh đẹp
Hái dâu ven nước trong
Nắng tươi nhuộm áo hồng
Em về, tằm tới bữa
Xe ngựa nán hoài công !!!
Lộc Bắc Mar-2018
Hạ Ca
Hồ Gương ba trăm dặm
Sen nở ngập tràn hoa
Tháng năm Tây Thi hái
Người nhớ ải Nhược Da
Thuyền quay, không đợi nguyệt
Về lại Việt vương gia!
Thu Ca
Trường An trăng một mảnh
Đập áo vẳng muôn nhà
Gió thu lay chẳng dứt
Chỉ nghĩ đến ải xa
Giặc Hồ khi nao hết
Thôi chinh chiến chồng ta.
ĐÔNG CA
Sớm mai phu trạm chạy
Một đêm may chiến bào
Khó kham nổi kéo dao!
Kịp thời đường xa gởi
Bao ngày tới Lâm thao?
Lộc Bắc Mar-2018
0 comments:
Post a Comment