Tạ Trì Xuân - Trương Tiên

謝池春慢 - 張先  Tạ Trì Xuân Mạn - Trương Tiên

玉仙觀道中逢謝媚卿 Ngọc Tiên quan đạo trung phùng Tạ Mỵ Khanh

 

繚牆重院，                 Liễu tường trùng viện,

時聞有、啼鶯到。     Thời văn hữu, đề oanh đáo

繡被掩餘寒，             Tú bị yểm dư hàn,

畫幕明新曉。             Họa mạc minh tân hiểu.

朱檻連空闊，             Chu hạm liên không khoát,

飛絮無多少。             Phi nhứ vô đa thiểu.

徑莎平，                      Kính sa bình,

池水渺。                      Trì thủy miểu.

日長風靜，                 Nhật trường phong tĩnh,

花影閒相照。             Hoa ảnh nhàn tương chiếu.

 

塵香拂馬，                 Trần hương phất mã,

逢謝女、城南道。     Phùng tạ nữ, thành nam đạo.

秀豔過施粉，             Tú diễm quá thi phấn,

多媚生輕笑。             Đa mỵ sinh khinh tiếu.

鬥色鮮衣薄，             Đấu sắc tiên y bạc,

碾玉雙蟬小。             Triển ngọc song thiền tiểu.

歡難偶，                      Hoan nan ngẫu,

春過了。                      Xuân quá liễu.

琵琶流怨，                 Tỳ bà lưu oán,

都入相思調。             Đô nhập tương tư điệu.

 

Chú Thích

1 Tạ trì xuân mạn謝池春慢: tên từ bài, gồm 90 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 10 câu và 5 trắc vận. Cách luật:

 

X B B T cú

B X T, B B T vận

X T T B B cú

X T B B T vận

X T B B T cú

B T B B T vận

T B B cú

B T T vận

T B B T cú

B T B B T vân

　　

B B T T cú

B T T, B B T vận

T T X B X cú

X T B B T vận

T T B B T cú

X T B B T vận

B X T cú

B T T vận

X B X T cú

B T B B T vận

 

2 Ngọc Tiên quan玉仙觀: ở phía nam thành Biện Kinh, là một thắng cảnh du xuân thời bấy giờ.

3 Tạ Mỵ Khanh謝媚卿: tên một kỹ nữ danh tiếng thời Bắc Tống.

4 Liễu tường trùng viện 缭墙重院: tường vòng vo bao quanh nhà lớn kín cổng. Nhà kín cổng cao tường.

5 Đề oanh啼鶯: tiếng chim oanh hót.

6 Tú bị繡被: chăn thêu (để đắp khi ngủ).

7 Yểm掩: che, đậy.

8 Họa mạc畫幕: màn hoa, màn cửa hoa mỹ.

9 Tân hiểu新曉: ngày mới.

10 Chu hạm朱檻: lan can sơn son, kiến trúc hoa mỹ.

11 Liên không連空: liền với khoảng trời không bao la.

12 Phi nhứ 飛絮: cành liễu nhỏ nhắn như tơ phất phơ bay trong gió.

13 Vô đa thiểu 無多少: trong bài này có thể hiểu là “Bất kế đa thiểu 不計多少: không kể được là bao nhiêu”.

14 Sa (toa) 莎: Một loại cỏ. Kính sa bình 徑莎平: con đường đầy cỏ sa mọc cao đều nhau như bằng phẳng.

15 Miểu (diểu) 渺: xa tít mù.

16 Trần hương 塵香: bụi bặm và hương thơm của hoa cỏ.

17 Phất mã 拂馬= phất dã mã 拂野馬. Chữ dã mã 野馬có nguồn gốc từ sách Trang Tử庄子, chương Tiêu Dao Du逍遥游: “Dã mã dã, Trần ai dã 野馬也，塵埃也: ngựa hoang vậy, bụi bặm vậy”. Dã mã được giải thích là hơi mây hơi sương bốc lên thành hình con ngựa hoang. Phất mã có nghĩa là hơi mây sương bốc lên thổi vào hay mơn man vào mặt, vào người.

18 Trần hương phất mã 塵香拂馬: câu này có ý nói khi đến Ngọc Sơn quan thì bụi bặm, bụi sương và mùi thơm của hoa cỏ thổi vào mặt.

19 Tạ nữ: Tạ Mỵ Khanh 谢媚卿, tên một kỹ nữ danh tiếng thời ấy.

20 Thi phấn施粉: dồi phấn, thoa phấn.

21 Đa mỵ (mị) 多媚 = đa vũ mỵ 多嫵媚:  tư thái rất yêu kiều khả ái.

22 Đấu sắc鬥色= đấu sắc 鬪色: khoe sắc.

23 Y bạc衣薄: áo mỏng, áo đơn sơ.

24 Triển (niển, niễn) 碾: Chạm trổ, mài giũa.

25 Song thiền 雙蟬: đồ trang sức có hình 2 con ve sầu châu đầu vào nhau.

26 Triển ngọc song thiền 碾玉雙蟬: mài giũa ngọc thành hình 2 con ve sầu để làm đồ trang sức.

27 Nan ngẫu難偶: khó thành đôi nam nữ bạn tình. Hoan nan ngẫu歡難偶: có ý nói cơ hội vui đã mất khó lòng tái kết hợp.

28 Xuân quá liễu春過了: mùa xuân đã qua rồi, ý nói tác giả và Tạ nương không còn cơ hội tái kết hợp.

29 Lưu 流: trôi ra, chẩy ra, phát ra, truyền ra. Tỳ bà lưu oán 琵琶流怨: đàn tỳ bà truyền ra những (âm thanh) ai oán.

30 Tương tư 相思: tưởng nhớ, tưởng nhớ lẫn nhau. Tương tư điệu 相思調: điệu nhạc, điệu hát tưởng nhớ.

 

 

Dịch Nghĩa

Bài từ theo điệu tạ trì xuân mạn của Trương Tiên.

Ghi chú của tác giả: Trên đường đi ở Ngọc Tiên Quan, gặp Tạ Mỵ Khanh.

(Có người nói Trương Tiên làm bài này tặng cho Tạ Mỵ Khanh)

 

Tường cao vây nhiễu nhà viện sâu trùng trùng,

Có lúc nghe thấy tiếng chim oanh hót đưa đến.

Chăn thêu chống chỏi cái lạnh còn dư lại,

Ánh sáng của ngày mới hiện trên tấm màn cửa hoa lệ.

Lan can mầu son đỏ liền với khung trời bát ngát,

Những dây tơ liễu bay vô số.

Đường mòn mọc cỏ sa bằng phẳng,

Ánh nước ao ở xa xa.

Ngày dài (dần trôi), gió đã lặng yên,

Ảnh của chùm hoa (trên mặt nước) và chùm hoa tương chiếu nhau 1 cách nhàn hạ.

 

Bụi sương mang mùi thơm hoa cỏ ập đến mơn man,

Trên con đường phiá nam thành, gặp cô gái họ Tạ (kỹ nữ Tạ Mỵ Khanh).

(Gương mặt) xinh đẹp tú diễm hơn cả đánh phấn,

Nở nụ cười nhẹ nhàng rất yêu kiều khả ái.

(Mặc) cái áo mỏng mầu sắc tươi đẹp,

Đeo ngọc trang sức nhỏ hình 2 con ve sầu.

(Gặp nhau đã muộn màng) cơ hội vui đã mất khó kết hợp thành đôi được.

Mùa xuân (của tôi và cô) đã qua mất rồi.

Đàn tỳ bà truyền ra những âm thanh ai oán,

Đều hòa nhập vào điệu nhạc (hoặc điệu hát) tương tư.

 

 

Phỏng Dịch

Gặp Người Ca nữ

 

Trùng viện sâu sâu tường nhiễu quanh,

Thoảng nghe vọng lại tiếng hoàng oanh.

Chăn thêu chống chỏi cơn lạnh giá,

Màn ánh chiêu dương ngày đến nhanh.

 

Lan can đỏ thắm liền trời không, 

Nhánh liễu gió đưa những chập chùng.

Thảm cỏ đường mòn xanh phẳng lặng,

Ao xa lấp lánh nước mông lung.

 

Chậm chạp ngày dài lờ lững trôi,

Gió xuân yên tĩnh lặng mây trời.

Cành hoa soi bóng bên bờ nước,

Hoa ảnh, ảnh hoa chiếu tuyệt vời.

 

Hương thơm sương bụi chợt mơn man,

Đường nhỏ thành nam gặp gỡ nàng.

Kiều diễm nét hoa hơn phấn sáp,

Nhẹ cười quyến rũ vẻ dung nhan.

 

Khoe sắc tươi mầu áo mỏng manh,

Cánh ve sầu nhỏ ngọc long lanh.

Gặp nhau, hoan tiếu thời vừa lỡ,

Bóng dáng xuân qua đã hết tình.

 

Thanh điệu tỳ bà tiếng nhặt khoan,

Dây tơ dìu dặt lời than van.

Hòa với tương tư ai oán điệu,

Chỉ còn lưu luyến chút duyên tàn.

 

HHD 6-2020

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Tạ trì xuân mạn

 

1-     

Tường quanh dinh thự

Thoảng nghe tiếng oanh rộn rạo

Chăn hoa chống lạnh thừa

Ngày mới rọi màn nhiễu

Rào đỏ liền trời rộng

Bay tràn đầy bông liễu

Đường cỏ mòn

Ao nước ảo

Ngày dài gió lặng

Hoa, ảnh cùng nhàn chiếu

 

Bụi hương mặt quyện

Gặp cô Tạ, nam thành dạo

Mặt đẹp hơn dồi phấn

Thư thái nhẹ cười hiểu

Áo mỏng tươi màu sắc

Đeo ngọc ve sầu kiểu

Vui khó kết

Xuân đã kiếu

Tỳ bà ai oán

Đều nhập tương tư điệu

         

 

2-     

Tường quanh bao dinh thự

Thoảng nghe tiếng oanh về

Chăn hoa cản rét tê

Ngày mới soi màn nhiễu

 

Rào đỏ nối trời không

Bông liễu bay tràn đồng

Đường cỏ mòn uốn khúc

Ao nước xa mênh mông

 

Ngày dài giông gió lặng

Hoa, ảnh chiếu an nhàn

Bụi sương thơm miên man

Thành nam gặp cô Tạ

 

Mặt mộc hơn phấn dồi

Thư thái nhoẻn môi cười

Áo mỏng tươi màu sắc

Đeo ngọc ve sầu đôi

 

Niềm sống chung khó liệu

Xuân thời đà kết liễu

Ai oán giọng tỳ bà

Đều nhập tương tư điệu

 

Lộc Bắc

Jul20